نفت وارداتی بی‌کیفیت و حاوی رسوبات غیرمجاز است

به گزارش «نسیم»، پرونده سوآپ نفت خام که این روزها توسط برخی افراد مورد تحریف قرار گرفته است و تعبیر به توقف یک عملیات سودآور برای کشور در دولت قبل تلقی می‌شود، آنقدر وسیع و پر حاشیه است که شاید ماه ها زمان بخواهد تا جزئیات و واقعیت های این پرونده که واقعا شو آپی بیش نبود روشن شود.

سواپ به مبادله ای گفته می شود که هر نوع کالایی از قبیل نفت خام و یا فراورده های نفتی به دلایلی از قبیل نبود آب های آزاد از یک کشور به منظور صادرات توسط شرکت سوآپ کننده به کشوری که دارای قابلیت هایی از جمله همجواری با آب های آزاد به منظور صادرات این کالا است تحویل داده می شود و در عوض عینا همان کالا با همان خصوصیات در مرز دیگری توسط شرکت سوآپ کننده تحویل گرفته خواهد شد.

سودی که شرکت سوآپ کننده در این مبادله کسب می کند به اصطلاح سوآپ فی گفته می شود و این شرکت وظیفه دارد تا کیفیت کالایی را که تحویل داده و تحویل می گیرد بررسی کند.

وظیفه بازاریابی و فروش کالای سوآپ شده به طور کامل بر عهده شرکت خارجی سوآپ کننده است و در صورت فروش کالای سوآپ شده توسط کشوری که سوآپ در آن انجام می‌شود این فرآیند سوآپ نبوده و خرید فروش قطعی آن کالا (مثلا نفت خام) محسوب می‌شود.

پس از ارائه این تعریف لازم به یادآوری است مسئولان ارشد صنعت نفت قبل از آغاز سوآپ نفت خام در اواخر دولت هشتم مشخصاتی از نفت مورد نیاز پالایشگاه های تهران و تبریز را به شرکت نیکو که وظیفه تامین نفت خام و انجام عملیات سوآپ را برعهده داشت تحویل دادند و قرار بود نفت هایی را وارد کشور کند که دقیقا دارای مشخصات کیفی منطبق بر استانداردهای صنعت نفت باشد.

اما براساس جزئیات سندی که در ادامه منتشر می شود این موضوع عملیاتی نشد.

این گزارش حاکی است مدیر برنامه ریزی تلفیقی اسبق شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی در این باره نامه ای با موضوع " کیفیت نامناسب نفت خام های وارداتی از کشورهای حوزه دریای خزر" در تاریخ 21 / 5 /83 به شماره ب ت /2910 خطاب به محمد آقایی مدیرعامل وقت شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی می نویسد که متن این نامه به شرح زیر است:

کمیته کاری بررسی کننده کیفیت نامناسب نفت خام‌های وارد کننده از کشورهای حوزه دریای خزر طی 5 جلسه با حضور نمایندگان امور مدیریت پالایش، شرکت نیکو، پژوهشگاه صنعت نفت،شرکت پایانه های نفتی برگزار شد که آزمایش های کیفی لازم بر روی نمونه های تهیه شده از محموله های وارداتی از حوزه های نفتی زیر به صورت تصادفی تهیه شده است.

الف) ترکمنستان. شامل میادین اکارم، کمیر، چلیکن

ب) قزاقستان. مخلوط قزاق (کوموکل- ژاناژل) از بندر اکتانو

ج) روسیه.نفت خام سبک سیبری از بندر ولگا و آستاراخان و نفت خام سنگین صادراتی از بندر ولگا و آستاراخان

همچنینی نمونه هایی از مخلوط نفت خام وارداتی از بندر نکار که به ری حمل می شدند برداشت و مورد آزمایش قرار گرفته است.

آزمایشات کیفی لازم بر روی هر نمونه توسط سه مرجع پژوهشگاه صنعت نفت شرکت پایانه های صادرات نفت نکا و خطوط لوله انجام شده است.

نتیجه آزمایشات به شرح زیر است:

1. مقدایر بالایی از رسوبات همراه نفت خام های وارداتی که علی رغم جداسازی آب این رسوبات مانند پودر در نفت خام های باقی مانده است و تنها در دمای 900 درجه سانتی گراد قابل سوختن هستندو این ترکیبات جز ترکیبات مواد نفتی نیستند.

بررسی ها نشان می دهد این آلودگی ها و ترکیبات فلزی ناشی از ذخیره سازی و انتقال نفت خام از میادین مربوطه تا مرحله بارگیری تا بندر نکا است و یا می تواند آلودگی ناشی از مواد افزودنی کاهش دهنده نقطه ریزش که عملکرد آن به صورت ثابت نبوده است.

2. مرکاپتان نفت های بارگیری شده از کوموکل، کمیر، اکارم و نفت خام های بارگیری شده از ساراتو روسیه بسیار بالا است.

3.در بعضی از موارد علی رغم رعایت درجه API (سبک یا سنگینی نفت) به دلیل ترکیب نفت خام های سبک و سنگین و یا ترکیب میعانات گازی ترش حاصل شده است اما پالایش این گونه نفت خام های شرایط عملیاتی حساسی را در پالایشگاه های ایجاد می کند.

بنابراین به نظر می رسد تجدید نظر در بعضی از مشخصات بگونه ای که موجب سهولت در عملیات انتقال نفت خام باشد و از طرف دیگر ضرری متوجه شرکت و پالایشگاه ها نگردد ضروری است.

به همین دلیل پیشنهاد می شود:

1. مقدار آب و رسوبات نفت خام 0.1 درصد وزنی تعیین شود و اگر این رقم تا 0.15 درصد باشد بدون جریمه و اگر بیش از 0.2 درصد وزنی باشد جریمه و گارز در نهایت بیش از 0.3 درصد وزنی باشد طرف ایرانی مجاز است نفت را عودت و خسارت وارده را نیز مطالبه نماید.

2. مرکاپتان های نفت خام های وارداتی حداکثر 40 PPM تعیین شود و شرکت نیکو در تنظیم قراردادها با انجام محاسبات لازم حد اکثر مرکاپتان قابل دریافت را در حوزه های مختلف تعیین کند.

3.متوسط درجه API باید 34.5 باشد و حد اقل باید 31.5 باشد و اگر کمتر از 31.5 باشد جریمه و کمتر از 30.5 نفت خام عودت و خسارت ها باید دریافت شود.

4. نقطه ریزش نفت خام ها در تابستان باید حداکثر منفی 6 درجه و در زمستان حداکثر منفی 15 باشد.

5.باتوجه به اینکه صدمات و خسارات ناشی از پایین بودن کیفیت نفت خام های وارداتی مستقیما متوجه پالایشگاه های استفاده کننده از این نفت خام ها می شود بنابراین پیشنهاد می شود جریمه های دریافتی نسبت به نفت خام های دریافتی جهت ترمیم خسارات وارده به این پالایشگاه ها پرداخت شود.