افتتاح بزرگترین پالایشگاه تولید بنزین کشور، قربانی رانت واردات شد!/ واردات ۲.۵ میلیارد لیتری بنزین در ۲۷۰ روز

گروه اقتصادی نسیم آنلاین- مجید پارسا : گل یا پوچ وزارت نفت با مصرف کنندگان بنزین بی کیفیت وارداتی، به دلیل عدم اتمام پالایشگاه ستاره خلیج فارس درموعد مقرر در انتهای فصل پاییز، سرانجام به ضرر منافع ملی تمام شد؛ واردات 2.5 میلیارد لیتری بنزین از ابتدای امسال تا انتهای آذرماه سال جاری. نتایج یک بررسی نشان داده که از ابتدای امسال، روزانه 9 میلیون لیتر بنزین وارد کشور شده که در ظاهر، این مقدار بنزین، با نیت پاسخگویی به میانگین مصرف روزانه 71.1 میلیون لیتری آن در کشور صورت گرفته ،هرچند که از این مقدار، روزانه نزدیک به 60 میلیون لیتر آن در داخل تولید می شود. واردات بنزین از تیر ماه سال گذشته بدین سو به یکی از فعالیت های جاری وزارت نفت مبدل شده اما با گذشت بیش از یکسال، اکنون این اقدام وزارتخانه مذکور در دامن حواشی نقدهای جدی فروغلطیده است. "تشدید آلودگی هوا درماه های اخیر به صعود شاخص های پایشگران آلایندگی هوا به درجه 170 و بروزمواردی چون تعطیلی یک هفته ای مدارس 19 گانه آموزش و پرورش شهر تهران"،"موکول شدن مسابقات بزرگ درمجامع ورزشی پایتخت به وقت دیگر"،"حبس خانگی مدت دار افراد سالخورده در منازل برای اجتناب از در افتادن با بیماری های ریوی"، و حضور متراکم آمبولانس های اورژانس تهران با هدف نقل و انتقال قربانیان احتمالی آلودگی هوا در سطح شهر منجر شدکه همه این ها در مجموع علامت خوبی برای وزارت نفت به عنوان مجری واردات بنزین به کشور نباشد. چراکه با متراکم تر شدن لایه های آلودگی هوا دراتمسفر "جوی" پایتخت وسایرکلانشهر ها،سرانجام پای رئیس سازمان بازرسی کل کشور هم به این ماجرا بازشد. ناصر سراج گفته که در ماجرای آلودگی هوا به ۱۰ نهاد مسئول نامه نوشته وازآنها خواسته تا عملکرد خویش را در این باره توضیح دهند. با وجود آنکه رئیس سازمان بازرسی کل کشور از هیچ وزارتخانه ای به صورت مشخص نام نبرده اما باید باور داشت که "در" این نامه خطابه ها برپاشنه وزارت نفت خواهد چرخید. وزارت خانه ای که به صورت مستقیم با ماجرای واردات بنزین های آلوده به کشور پیوندی عمیق داشته است. ماجرا از آنجا آغاز شدکه پافشاری مدیران کنونی وزارت نفت برپیوستگی آلودگی هوای پایتخت با بنزین تولید داخل درپتروشیمی هاسبب شد تاخودکفایی کشور درتولید بنزین وعدم واردات این کالای پرمصرف زیرسوال برود. نیروی پیشرانه این جریان سازی، بیژن نامدار زنگنه و"معصومه ابتکار"،بوده که دوسال قبل،اعلام داشتند،اگرسوخت با کیفیت درداخل تولید نمی شود، بهتر است تا فراهم آمدن زمینه تولید سوخت استاندارد ،واردات بنزین با کیفیت دردستور کار قرار گیرد. دلیل این عده از طرفداران واردات بنزین،داشتن بنزن بیش از حد مجاز درسوخت تولیدی پتروشیمی ها بود، اماهیچگاه ادله محکمی برای آلوده بودن بنزین پتروشیمی ها ارایه نشد. عباس کاظمی دستیار بیژن زنگنه درشرکت ملی پالایش وپخش فرآورده های نفتی درهمان ایام گفت که هزینه واردات بنزین از تولید بنزین درواحد های پتنروشیمی به مراتب کمتر است. کهکشان صنعت پالایشگاهی کشور همچنان بدون"ستاره" صرفنظراز ورود بیش ازپیش به ماجرای بنزین پتروشیمی ها، اما گشت وگذاری در بایگانی دوسال قبل،تصاویر جالبی ازموضع گیری بیژن زنگنه در مورد رسیدن هرچه سریعتر به خودکفایی در بنزین به دست می دهد. درماههای ابتدای دولت تدبیر،سکاندار وزارتخانه نفت ازطرح پالایشی ستاره خلیج فارس به عنوان مهمترین طرح راهبردی صنعت نفت پس از پارس جنوبی یادکرده و از اینکه این طرح در سالهای گذشته باکندی پیش رفته به شدت گلایه کرد. جدای ازاو،تعداد دگیری از مدیران این وزارتخانه بر لزوم افتتاح زود هنگام این طرح پالایشی،تاکید داشته اند،طرحی که با بهره برداری ازآن روزانه 35 میلیون لیتربنزین یوروی 4 به ظرفیت تولید فرآورده های نفتی کشور اضافه می شد. آمارها می گویند،قرار گرفتن پیشرفت فیزیکی پالایشگاه ستاره خلیج فارس در موقعیت عدد90 درصدی کنونی مرهون صرف 3 میلیارد یورودر احداث آن بوده که با تزریق 650 میلیون یوروی دیگر این طرح به بهره برداری نهایی خواهد رسید. حال، با علم به این واقعیت که با بهره برداری از این طرح، کشور از واردات روزانه 9 میلیون لیتر بنزین بی نیازشده و به باشگاه صادرکنندگان بنزین خواهد پیوست،پرسش اساسی این است که چرا وزارت نفت به جای به اتمام رساندن این طرح پالایشی،بر طبل واردات بنزین کوبید؟ دو فرضیه مهم از ناحیه منتقدان وزارت کنونی نفت،به فضای رسانه ای کشور راه یافته که تایید یا رد آن منوط به ورود دستگاه های ناظر برای بررسی و راستی آزمایی آنها است. "علی اصغرابراهیمی اصل"معاون اسبق وزیرنفت،ریشه وابستگی کشوربه واردات بنزین دردوره مدیریت زنگنه،وزیری هامانه و نوذری را اینچنین توصیف کرده:زنگنه در دوره هشت ساله و"وزیری هامانه" و"نوذری" هم دردوره های بعدی، حتی یک مورد، برای احداث پالایشگاه‌ها،مجوزصادر نکرده اند ونتیجه گیری کرده که سیاست عدم ساخت پالایشگاه‌،ضد مصالح ملی بوده، بنابراین، از میزان بنزین وارد شده،بخشی مصرف و بخشی هم قاچاق شده که متاسفانه این، یعنی تاراج ثروت‌های ملی است. جدای از این فرضیه،فرضیه دیگری نیز وجود داشته که به رانت نهفته در واردات پیوند خورده است. افزایش واردات بنزین درسالیان اخیر، همزمان باتوقف تولید بنزین درداخل، شائبه وجود رانت را به شدت قوت بخشیده که این امر با توجه به تحریم کشور از یکسو وواردات بنزین با قیمت آزاد وعرضه یارانه ای آن در داخل، منجر به ایجاد جذابیت برای واردکنندگان واسطه ای شده است. باتوجه به واردات روزانه 9 میلیون لیتر بنزین در شرایط تحریم و قید اضافه پرداخت به آنهابه دلیل تنگتر شدن حلقه تحریم ها باید پذیرفت که واردات همچنان برای عده ای به شدت جذاب است. درهرصورت،با قرین به صحت دانستن هردو فرضیه،باید پذیرفت منافع ملی دردوسال سال اخیربا اتکای به واردات چوب حراج خورده ویگانه راه پیش رو با توجه به داشتن ذخیره استراتژیک بنزین تا شب عید،تمرکز از این پس اعتبارات به اتمام هرچه سریعتر پالایشگاه ستاره خلیج فارس است. به ویژه آنکه باهر روزدیرکرد این پروژه ،روزانه ٢٠ تا ٣٠ میلیون یورو عدم النفع درپروژه ایجاد می‌شود. با علم به این خسران بزرگ،باید دیدکه همقطاران زنگنه در دوراهی انتخاب منافع ملی و شخصی کدامیک را برخواهند گزید؟