سرعت لاک‌پشت با قیمت بوگاتی

کدخبر: 2009366

کشور ما با نزدیک به ۶۲ میلیون کاربری که از اینترنت استفاده می‌کنند به لحاظ کیفیت و سرعت یکی از گران‌ترین اینترنت‌های جهان را داراست. آیا اینترنت در کشور ما به لحاظ قیمت و کیفیت نسبت به دنیا تافته جدا بافته است؟ اینترنت ملی چه زمانی ارائه خواهد شد؟

گروه جامعه « نسیم آنلاین »، اولین اتصال ایران به شبکه جهانی اینترنت بر می­‌گردد به سال 1368( ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۰) که پژوهشگاه دانش­‌های بنیادی برای اولین بار به شبکه "بیت­‌نت" متصل شد. شبکه بیت­‌نت نسل قبل­‌تر شبکه اینترنت محسوب می­‌شود که استفاده اصلی از این شبکه بیشتر در زمینه ارسال و دریافت نامه­‌های الکترونیک بود. آنها برای اتصال ایران به بیت­‌نت شروطی را گذاشتند که مهم­ترین این شروط شامل عدم استفاده از این شبکه برای تبلیغات مذهبی و دیگری اینکه هیج عضوی نباید جلوی عبور اطلاعات از کشوری به کشور دیگر را بگیرد. محمدجواد لاریجانی از طرف ایران شروط مورد نظر مسئولان این شبکه را پذیرفت و توافقنامه را امضا کرد. پس از آن پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با استفاده از خط تلفن به دانشگاهی در اتریش متصل شد و اندکی بعد یک خط استیجاری با دانشگاه وین برقرار شد. مدتی پس از اولین اتصال ایران به شبکه جهانی که به صورت دانشگاهی صورت گرفته بود از حدود سال‌های ۱۹۹۳ ( ۱۳۷۲ خورشیدی) استفادهٔ عمومی از اینترنت برای اولین بار فراهم شد.

با گذشت نزدیک به 26 سال از این اتفاق وضعیت خوبی در زمینه کیفیت ارائه اینترنت و خدمات مربوط به آن در کشور وجود ندارد. شاید بتوان ریشه این مشکلات را در تفکرات اولیه دست اندرکاران ورود این تکنولوژی به کشور دانست که از ابتدا دید روشن و مثبتی با این پدیده جهانی نداشتند و بعدها هم این نگاه را ادامه دادند تا اینکه اکنون وضعیت مناسبی چه از لحاظ سرعت، پهنای باند، قیمت، کیفیت اینترنت و ... در کشور شاهد نباشیم.

دکتر سیاوش شهشهانی استاد بازنشسته علوم ریاضی دانشگاه صنعتی شریف، از اولین افرادی است که تلاش­‌های بسیاری در زمینه توسعه اینترنت در کشور انجام داده ‌است. وی مدت­ها مسئول ثبت دامنه فارسی ‎ .ir در مرکز تحقیقات فیزیک نظری بود. شهشهانی درباره مخالفت دولت وقت (دولت سازندگی) در زمینه گسترش ابتدایی اینترنت در ابتدای ورود می­‌گوید: "وزارت مخابرات نیز از مخالفان گسترش شبکه اینترنت در ایران بود. مخابرات اینترنت را موضوعی موقت و مد روز می‌دانست". این مخالفت‌ها مدت‌ها ادامه یافت و تا حدودی گسترش اینترنت در ایران را در سال‌های اول کند کرده بود.

دکتر سیاوش شهشهانی

مسیری که در این سال‌­ها طی شده بیانگر این است که از ابتدا مسئولان مربوطه چه از زمان وزارت پست تلگراف و تلفن و چه اکنون که وزارت ارتباطات و فن­آوری اطلاعات هست تردیدهای جدی داشته و دارند. وجه مشترک آنها نداشتن همیت بر سهل الوصول بودن و ارائه ارزان این فناوری در کشور بوده است. اما آمار شگفت‌آور تعداد کاربران اینترنت در کشور لزوم یک نگاه تازه و مناسب با مقتضیات زمان را دارد. برای درک بهتر این موضوع نگاه مختصری به آمار ضریب نفوذ اینترنت در ابتدای سال 94 می­‌اندازیم.

ضریب نفوذ بالای اینترنت در کشور

ضریب نفوذ اینترنت شاخصی است که نشانگر درصدی از جمعیت یک کشور یا منطقه است که از اینترنت استفاده می‌کنند. بر مبنای آمار این گزارش در سال 94 با احتساب ۶۱ میلیون و ۷۰۹ هزار و ۹۲۹ کاربر این ضریب به ۸۲.۱۲ درصد رسیده است. در گزارش ضریب نفوذ اینترنت در ایران، بیشترین اتصالات کاربران ایرانی مربوط به اینترنت موبایل است و پس از آن اینترنت ADSL بیشترین کاربر را در کشور به خود اختصاص داده است.

براین اساس، ضریب نفوذ اینترنت موبایل با توسعه 3G در کشور به ۳۸.۶۷ درصد رسیده و ۲۹ میلیون و ۵۸ هزار و ۷۱۹ ایرانی با موبایل خود به اینترنت متصل می‌شوند. همچنین ضریب نفوذ اینترنت ADSL در کشور به ۲۲.۰۷ درصد رسیده است و تعداد کاربران این فناوری، ۱۶ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۵۳ کاربر و تعداد مشترکان آن ۶ میلیون و ۶۳۲ هزار و ۸۲۱ مشترک اعلام شده است.

برآوردها از سایر شاخص­‌های اتصالات در کشور نشان می­‌دهد که اینترنت دایل آپ، وایمکس و اتصال اینترنت از طریق فناوری فیبر نوری در کشور همچنان مشتری­‌های خودش را دارد.

ضریب نفوذ اینترنت تهران، مازندران و قم از مرز ۱۰۰ درصد گذشته است

۵ استان تهران، مازندران، قم، اصفهان و خوزستان دارای بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در کشور هستند و تهران با ۱۴ میلیون و ۳۹۲هزار کاربر دارای ضریب نفوذ ۱۱۸.۱۳ درصدی است که با ۱۱ میلیون و ۸۵ هزار مشترک رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. استان مازندران با ضریب نفوذ ۱۰۹ درصد، استان قم با ضریب نفوذ ۱۰۰.۳۹ درصد، اصفهان با ضریب نفوذ ۹۵.۴۶ درصد و خوزستان با ضریب نفوذ ۹۴.۸۵ درصد رتبه­های بعدی استان­های دارای بیشترین ضریب نفوذ اینترنت را دارا هستند.

لاک­پشت­‌وار پیش به جلو

یکی از مهم­ترین و اصلی­‌ترین ابهاماتی که در کشور و در زمینه اینترنت وجود دارد سرعت پایین ارائه این خدمات به مردم است. قسمت عمده پهنای باند اینترنت ایران تا سال 84 از طریق کابل دریایی بین جاسک و فجیره تامین می‌شد که طبیعتا با اتفاقاتی که برای این کانال ارتباطی می­‌افتاد اینترنت کشور دچار قطعی­‌های مداوم می­‌شد تا اینکه تا سال 88 مبادی ورودی اینترنت به کشور به 9 عدد رسید و مجموع پهنای باند ورودی کشور از طریق این ۹ درگاه در سال 2008 میلادی به ۷۲،۶۲۷ مگابیت در ثانیه رسید.

مبادی ورود اینترنت به ایران

در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۱۰ از میان ۱۵۲ کشور بررسی شده، ایران پس از کشورهایی چون ونزوئلا، نیجریه، بولیوی، عراق و پاراگوئه با سرعتی برابر ۰٫۶۱ مگابیت بر ثانیه در رتبه ۱۴۴ قرار گرفت. آمار منتشرشده در مرداد ۱۳۹۰ نیز حاکی از آن بود که از نظر متوسط سرعت اتصال کاربران به اینترنت، ایران در بین کشورهای جهان رتبه پنجم از آخر را داراست. بر اساس آمار دی‌ماه ۱۳۹۱ ایران به لحاظ سرعت اینترنت خانگی، در بین ۱۷۸ کشور در جایگاه ۱۶۳ قرار گرفته‌ است. بنابر گزارش سال 2015 اتحادیه بین المللی مخابرات( ITU ) ایران از نظر سرعت اینترنت در جهان از جایگاه 91 برخوردار است و قابل توجه است که کشور کره جنوبی در صدر این رتبه بندی قرار دارد.

محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیرا اعلام کرده بود که پهنای باند کل کشور را به 4 هزار گیگابیت بر ثانیه خواهد رساند. البته واعظی بلافاصله گفته بود: "تمام این توسعه باز هم برای کاربران داخلی بسیار ناچیز است".

نکته قابل توجه دیگری که در این بین وجود دارد این است که مطابق قوانین سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سرویس­‌های دارای سرعت بالاتر از ۱۲۸ کیلو بیت بر ثانیه تنها برای اشخاص حقوقی و نیز جامعه علمی، دانشگاهی و تحقیقاتی کشور قابل ارایه است. قانونی که مشابه آن در کشورهای پیشرو در زمینه فناوری اطلاعات وجود نداشته و عملا در داخل نیز به دلیل منطق غلطی که در پشت آن وجود داشته تقریبا به صورت صوری اجرا می‌­شود.

به گرانی بوگاتی

اینترنت ورودی به کشور توسط شرکت ارتباطات زیر ساخت بین شرکت­‌هایی که دارای مجوز 1 PAP هستند توزیع می‌­شود. در ایران در حدود سال­ 82، یازده شرکت توانستند این مجوز را بگیرند. PAP ها پهنای باند دریافتی را بین شرکت­های 2 isdp و 3 Isp توزیع کرده و آنها هم به ترتیب در اختیار کاربران قرار می­‌دهند. علت اصلی گرانی اینترنت در کشور هم همین ساختار سلسله مراتبی از ورود اینترنت به کشور تا رسیدن آن به مشتریان است. شرکت­‌های واسط زیادی که تنها کارشان تقسیم پهنای­ باند غنیمتی به چند برابر قیمت بین کاربران است.

براساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، هزینه اینترنت در ایران دو برابر افغانستان و ۳۵۰۰ برابر ژاپن است! مقایسه قیمت اینترنت در ایران با سایر کشورها نیز نشان دهنده تفاوت‌های قابل لمس در این مورد است. در حالی که قیمت اینترنت ۱۲۸ کیلو بیت در ثانیه‌ای ایران بین ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان در ماه هزینه دارد قیمت اینترنت ۲۲۴ مگابیت برثانیه‌ای مالزی تنها حدود ۱۵۰۰ تومان در ماه تعیین شده است. به صورت میانگین اکثر PAP ها یک گیگابایت اینترنت را با قیمتی در حدود 4 هزار تومان می­‌فروشند. موارد فوق را اضافه کنید به نرخ بالای بسته­‌های ارائه شده اینترنت از سوی اپراتورهای تلفن همراه که خود بررسی ویژه و مفصلی می­‌طلبد.

به کیفیت پیکان

در اینترنت­ همراه ارائه شده بر روی سیم­کارت‌های تلفن همراه قطعی­‌های مکرر، سرعت دانلود بسیار پایین و بحث آنتن دهی ضعیف که در بسیاری از مناطق کلانشهری مانند تهران عملا نمی‌توان از اینترنت با کیفیت خوب استفاده کرد.

در قراردادهایی که شرکت­‌های ارائه دهنده اینترنت پر سرعت با مشتریان می­‌بستند به عنوان یک گزینه برای جذب مشتری یا سرویس مجانی در ساعاتی از ابتدای بامداد تا صبح اینترنت را با سرعتی بسیار کمتر اما به صورت مجانی ارائه می­‌کردند تعداد قابل توجهی از کاربران نیز به دلیل همین ترافیک رایگان شبانه اقدام به خرید چنین سرویس‌هایی می‌کردند. اما در چند ماه اخیر بعضی از این شرکت­‌ها به صورت هماهنگ با کاهش ساعت ارائه رایگان و برخی دیگر به طور کلی این مورد را حذف کردند که به صورت آشکاری نقض حقوق مشتریان اتفاق افتاد اما هیچ نهاد نظارتی اقدامی در این خصوص انجام نداد.

نکته مهم دیگر در مورد عدم رضایت مردم از خدمات اینترنتی شرکت­‌ها بحث "ترافیک خوری" آنها است. بسیاری از کاربران به این قضیه اقرار کرده­‌اند که نسبت به اتمام حجم ترافیک خود اعتراض دارند و عملا راهکاری برای اثبات این قضیه وجود ندارد ولی کاربران می­‌توانند با کنترل و دقت در استفاده از اینترنت خود به این نکته برسند که متاسفانه این امر از سوی شرکت­‌های ارائه دهنده اینترنت صورت می­‌پذیرد.

بحث دیگری که وجود دارد این هست که سرعتی که این PAP ها ارائه می­‌دهند به صورت قابل ملاحظه‌­ای کمتر از آن چیزی است که در قراردادهایشان با مشتری ذکر می‌کنند و این به دلیل آن است که پهنای باند کمی را بین تعداد زیادی کاربر به اشتراک می­‌گذارند. یک راهکاری که برخی از این شرکت­‌ها برای برای فرار رو به جلو در پیش گرفته‌­اند ارائه سرویس­‌های ADSL ای با این ویژگی کف و سقف سرعت است که مثلا سرویسی با سرعت 512 کیلوبیت تا مثلا 8 مگابیت ارائه می­‌کنند. در ابتدا مشتری با فرض استفاده حداکثری از این سرعت اقدام به خرید سرویس می­‌کند اما مدتی بعد با قطع مکرر اینترنت مواجه می­‌شود، با تماس­‌های مکرری که با کارشناسان شرکت مربوطه می­‌گیرد آنها او را متقاعد می­‌کنند تا سقف سرویس را به به اندازه یک چهارم یا تا نصف کاهش دهد مثلا برای سرویسی که تا 8 مگابیت بر ثانیه ارائه شده بود اکنون مشتری راضی می­‌شود سقف 6 یا 4 مگابیت بر ثانیه را بپذیرد. گاهی این روند ادامه پیدا کرده و تا 1 یا 2 مگابیت هم می­‌رسد.

در این وضعیت نا به سامان تنها راه مشتری بخت برگشته برای احقاق حقوقش از طریق چارچوب موافقتنامه­‌ای با عنوان SLA است که بیشتر کاربران اطلاعی از آن ندارند. علی‌اصغر عمیدیان رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی با اشاره به اجرای SLA از سوی رگولاتوری، در شش ماهه اول سال ۹۴، از پرداخت حدود ۲ میلیارد ریال به صورت نقدی و هفت هزار و ۴۰۹ گیگابایت بصورت حجمی از سوی اپراتورهای PAP و Wimax در قالب SLA به مشترکان خبر داده بود. مسئله‌ای که اگر در جامعه اطلاع‌رسانی کامل صورت گیرد و نهادهای نظارتی مسئول هم با جدیت موارد مورد شکایت را بررسی کنند شاید حجم این خسارات پرداختی به مشتریان بسیار بیشتر از آن چیزی که عنوان شده خواهد بود.

در کشوری که نزدیک به 62 میلیون نفر مشترک از اینترنت استفاده می­‌کنند قطعا طبیعی­‌ترین حق مردم بهره­‌ بردن از خدمات با کیفیت و با قیمت مناسب است. چرا در زمانی که دولتمردان برای توجیه قیمت بالای اجناس و خدمات داخلی، محصولات کشور را با مشابه قیمت‌­های جهانی مقایسه می­‌کنند اما در زمینه اینترنت خود را تافته جدا بافته از دنیا می­‌دانند. برای کشور ما بسیار جای تاسف دارد که اینترنت عرضه شده در داخل به جمیع جهات یکی از گران­‌ترین و بی­‌کیفیت­‌ترین­‌ها در جهان باشد. تا چه زمانی باید منتظر ماند تا نهادهای مسئول به فکر ارائه اینترنت ملی با قیمت، سرعت، کیفیت و امنیت مناسب باشند؟

  1. PAP ( Private Access Provider) شرکت­‌های دارنده این مجوز می­‌توانند در کل کشور خدمات اینترنت پر سرعت ( adsl ) ارائه کنند.
  2. ISDP ( Internet Service Distribution Provider) شرکت‌های دارنده این مجوز می­‌توانند در استانی که مجوز دارند به سایر شرکت­‌ها پهنای باند عرضه کنند ( مثلا به آی اس پی­‌ها پهنای باند می­دهند) .
  3. ISP ( Internet Service Provider) شرکت های دارنده این مجوز می­‌توانند در شهری که مجوز اخذ کردند فقط خدمات اتصال به اینترنت ارائه کنند ( فعلا در ایران فقط می‌شود دایال آپ و وایرلس با این مجوز ارائه داد) .
ارسال نظر: