بیمهری وزارت بهداشت به دانشکدههای طب سنتی هم سرایت میکند؟
آقای وزیر نگران قولهای شما هستیم
تصمیم قابل تامل وزارت بهداشت در تنزل جایگاه طب سنتی علی رغم قولهای قبلی مسئولان وزارتخانه، نگرانیهای جدی را بوجود آورده است. این سوال مطرح است که آیا دانشکدههای طب سنتی هم تحت تاثیر این تصمیم قرار خواهند گرفت؟
گروه جامعه « نسیم آنلاین »: اردیبهشت ۹۲ دولت دهم به وزارت بهداشت اجازه ایجاد معاونت طب سنتی ایرانی را میدهد. اقدامی که در عرصه بهداشت و درمان کشور اقدامی درخور و نوید بخش نگاهی نو در این عرصه مهم را میداد. طب سنتی که سابقه دیرینی از ابتدای حیات بشر بر عرصه گیتی دارد و حتی برخی از اندیشمندان و شواهد تاریخی و متون دینی منشاء برخی از نکات آن را از سرچشمه وحی و پیامبران و انبیاء میدانند. در دوران پر فروغ تمدن اسلامی، طب در زمره آثار برجسته دانشمندان آن زمان به شمار میرفت و اکتشافات و ابداعات آن زمان هنوز هم مایه مباهات و افتخار فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی در جهان به شمار میآید. فارابی، ابن سینا، زکریای رازی، جرجانی، اهوازی و بسیاری دیگر از دانشمندان این دوره که آوازه جهانی پیدا کردهاند تنها نمونههای اندکی برای اثبات این مدعی به شمار میروند و هم اکنون نیز با گذشت قرنها برخی از آثار آنها در دانشگاههای پزشکی جهان تدریس میشود.
ایدههای قدیمی با اهداف جدیدبا عبور از این دوران طلایی و پدید آمدن پزشکی نوین در غرب و به طبع آن ورود پزشکان و شیوههای درمانی جدید به کشورمان همیشه این تزاحم بین طب سنتی و نوین وجود داشته است، حکما و علمای متعصب در هر طیف یکدیگر را به شدت رد میکردند در صورتیکه همان غربیهایی که صاحب پزشکی جدید هستند از طب مکمل در کنار درمانهای پزشکی خود استفاده میکنند. در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در برخی از کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی از روشهای درمان سنتی به عنوان مکمل و در برخی موارد به عنوان درمان جایگزین به صورت رسمی استفاده شده است، حتی در این خصوص قوانینی تصویب کردهاند و برای ساماندهی علمی در این کشورها، دانشگاهها و مراکز علمی متعددی برای تدریس و ساماندهی طب مکمل ایجاد شده است.
برای روشن شدن این موضوع به دو نمونه معروف اشاره میکنیم: «آیورودا» در زبان سانسکریت به معنی «علم زندگی»، مجموعهای از علوم باستانی و کهن هندیها است که با اینکه ریشه هندی دارد اما در کشورهای جهان در قالب طب جایگزین استفاده میشود. در آیوردا از گیاهان طبی، ماساژ و یوگا برای درمان بیماران استفاده میشود. نمونه دیگر طب سنتی چین با نام «پینیین» است که شامل گیاه درمانی و داروهای گیاهی و طب سوزنی چینی میشود. کشورهایی با سابقه تمدن چند هزار ساله مانند چین و هند نه تنها سبک درمانی سنتی خود را حفظ کردهاند بلکه در دنیا به تبلیغ آن هم میپردازند.
تعطیلی معاونت طب سنتی دو سال پس از ابلاغ سیاستهای کلان حوزه بهداشت!رهبر معظم انقلاب در ابلاغ سیاستهای کلان حوزه بهداشت و درمان در فروردین ۹۳، در کنار بیان مسائل اساسی حوزه درمان یک بند مهم را به بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه نمودن طب سنتی ایران اختصاص دادند. در این ابلاغیه نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر ارائه خدمات طب سنتی و داروهای گیاهی تاکید شده است.
بر خلاف این ابلاغ و با روی کار آمدن دولت یازدهم حرف و حدیثهایی مبنی بر تعطیلی معاونت نوپای طب سنتی شکل میگیرد، دکتر حسن قاضیزاده هاشمی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی درباره این اظهارنظرها واکنش نشان داده و میگوید: طبق برنامه ریزی صورت گرفته طب سنتی در این دوره بهتر از گذشته نیز حمایت میشود و ارتقا پیدا خواهد کرد.
از سوی دیگر عباس زارعنژاد، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت نیز در سال ۹۳ با تکذیب اخباری مبنی بر انحلال معاونت طب سنتی ایرانی-اسلامی در این وزارتخانه، میگوید: چنین چیزی امکان ندارد زیرا نه تنها معاونت طب سنتی در وزارت بهداشت منحل نشده است بلکه تقویت هم خواهد شد.
با توجه به سابقه و خصوصیاتی که وزیر بهداشت دارند و همچنین سوابق فعالیت خانوادگی وی در طب سنتی این امید میرفت که طب سنتی ایرانی در دوره وزارت وی توسعه مناسبی پیدا کند و از حصری که از یک قرن پیش به وجود آمده بود رها شود اما به فاصله دو سال از ابلاغ سیاستهای کلان حوزه درمان از سوی رهبر انقلاب و با توجه به تاکیدات پیشین وزیر و برخی از مسئولان وزارت بهداشت، بالاخره مقاومت آنها شکسته شد و اوایل سال جدید معاونت طب سنتی به اداره کل تنزل پیدا کرد، تصمیمی که به نظر از ابتدای دولت تدبیر گرفته شده بود اما با ابلاغ سیاستهای کلان حوزه بهداشت چندین ماه به تاخیر افتاده بود.
با بالا گرفتن اعتراضات، وزیر بهداشت هشتم اردیبهشت ماه سال جاری در پاسخ به تغییر معاونت طب سنتی به اداره کل، علت این کار را اینگونه توجیه میکند: معاونت شأن و شعوناتی به همراه نمیآورد و به ریاست و وزارت شبیه است، اما در وزارت بهداشت به معاونت اجتماعی نیاز داشتیم و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ما را موظف به تبدیل یکی از معاونتها به اداره کل کرده بود و به هیچ عنوان به معنی ارزش بیشتر و یا کم اهمیت کردن نیست بلکه به دلیل محدودیتهای قانونی پیش رو، تصمیم به این کار گرفتیم.
بلافاصله با اجرای این تصمیم وزارت بهداشت به سراغ یکی از مراکز قدیمی تحقیقاتی و آموزشی در خصوص حجامت میرود و با شکایت قضایی آنجا را نیز تعطیل میکند. مرکزی که به گفته مسئولان آن به ثبت رسمی رسیده و دارای موافقت نامه اصولی از وزارت بهداشت است و در سال ۸۳ با لغو بخشنامه وزارت بهداشت مبنی بر ممنوعیت حجامت در کشور (با حکم دیوان عدالت اداری و شورای نگهبان) به صورت قانونی به کار خود پرداخته است.
دکتر رضا پایدار معاون دانشگاه علوم پزشکی ایران علت اصلی پلمب این مرکز را اینگونه بیان میکند: پلمب مرکزحجامت ایران به دلیل فعالیت بدون پروانه رسمی و استفاده از نیروی فاقد مدرک قانونی بوده است.
زندگی گیاهی: روی آوردن دوباره به طب سنتی در ایراناقدامات وزارت بهداشت در شرایطی انجام شده است که غربیها از استقبال مردم به استفاده از طب سنتی واکنش نشان داده بودند. روزنامه انگلیسی گاردین در فروردین امسال گزارشی با عنوان «زندگی گیاهی: روی آوردن دوباره به طب سنتی در ایران» به پیشینه چند هزار ساله طب سنتی در ایران میپردازد و با تشریح اینکه پس از برقراری شرایط تحریم در سال ۲۰۱۲، ایرانیها تمایل بیشتری به طب سنتی نشان دادند، یکی از دلایل این تمایل را ارزان بودن داروهای گیاهی و ازدیاد عطاریها در ایران میداند و دلیل دیگر را اعتقاد برخی از بیماران ایرانی به ناتوانی داروهای شیمیایی در درمان ریشهای بعضی از بیماریها عنوان میکند.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور یکی از مواردی که میتواند در اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گیرد تولید و صادرات گیاهان دارویی است این مهم زمانی نمود پیدا میکند که بدانیم هشت هزار نوع گیاه دارویی در ایران وجود دارد که دو هزار گونه آن فقط به طور انحصاری در ایران رشد میکنند. با رجوع به آمار میبینیم که بر اساس پیشبینی بانک جهانی در سال ۲۰۵۰ گردش مالی و تجارت جهانی متمرکز و مبتنی بر گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به حدود ۵۰۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته در جهان، امروزه مشاهده میشود که ۴۰ تا ۷۰ درصد خدمات بهداشتی و درمانیشان را طب سنتی و داروهای گیاهی به خود اختصاص داده است و سازمانهای بیمه هم این شاخه پزشکی را تحت پوشش خود قرار دادهاند. این مسئله طبیعی است که در هر حرفه و صنفی درصدی خطا و تخلف وجود داشته باشد همانطور که امروزه بحث دریافت زیرمیزی پزشکان از بیماران به یکی از مباحث روز حوزه سلامت تبدیل شده است. اما سوالی که به وجود میآید این است که آیا اگر در یک حرفه افرادی تخلف کنند، باید کل آن حرفه را زیر سوال برد و آن را مورد غضب قرار داد؟
شکی نیست که پزشکی نوین در بهبود بسیاری از بیماریها موثر بوده و همچنین توفیقات آن در واکسیناسیون و کنترل بیماریهای واگیردار و نیز جراحی و روشهای تشخیصی از جمله آزمایشگاهی و پرتونگاری غیرقابل انکار است و از طرفی موفقیتهای طب سنتی ایرانی-اسلامی در درمان ریشهای بیماریها و توفیقات آن در درمان بیماریهای غیرواگیر از جمله فشارخون بالا، دیابت و... به علت صفات ذاتی بر همه مشخص است. حال باید این نکته را در نظر داشت که این دو اگر به صورت درست در نظام سلامت تعریف شوند میتوانند به صورت مکمل در پیشگیری و درمان بیماریها کشور را بینیاز کنند.
سر و سامان دادن به عطاریها و افرادی که در این حوزه در کشور مشغول به فعالیت هستند مگر غیر از این است که منوط به یک ساختار و تشکیلات متناسب و مورد نیاز باشد؟ اگر چنین است پس چرا روندی که در چند سال پیش آغاز شده باید به یکباره مورد آسیب جدی قرار بگیرد. در پایان این نگرانی وجود دارد که حتی دانشکدههای طب سنتی هم تحت تاثیر این روند مورد آسیب قرار بگیرند. آقای قاضیزاده نگران قولهایی که داده بودید هستیم!