بحث حمله نظامی به سوریه جنبه "امتیازگیری" دارد

گروه بین الملل « نسیم آنلاین »، در پی تعلیق مذاکرات آمریکا با روسیه و در میان گمانه‌زنی‌ها درباره حملات نظامی محدود علیه نظام سوریه، نشستی اخیرا با حضور کشورهای غربی و آمریکا برگزار شد و در آن درباره تحولات سوریه از جمله راهکار نظامی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که کشورش راهکارهای دیپلماتیک، نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی را برای تعامل با بحران سوریه بررسی می‌کند.

جان کری ‌وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد که به تلاش‌های خود به منظور دستیابی به راه حل دیپلماتیک ادامه خواهد داد و تعلیق همکاری دوجانبه با روسیه به معنای بستن تمامی درها به روی هرگونه تحرک و تلاش با گروه‌های دیگر نیست.

از سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته که کسانی که در این نشست شرکت می‌کنند به بررسی تمامی راهکارهای ممکن از جمله "راهکار نظامی" خواهند پرداخت.

در پی این نشست‎ها، روسیه که قبلا سامانه اس 400 را در سوریه مستقر کرده بود، اخیرا سامانه اس300 را نیز در یک اقدام غافلگیرکننده در سوریه مستقر کرد که واکنش های پیایی آمریکا و غرب را به همراه داشته است.

« نسیم آنلاین » برای بررسی آخرین تحولات مربوط به سوریه با "محمدرضا حاجیان" کارشناس مسایل خاورمیانه مصاحبه تلفنی انجام داده است که به شرح زیر است:

سوریه برای سیاست خارجی روسیه جایگاه بسیار مهمی دارد و این جایگاه روسیه و منافع آن را تحت تاثیر قرار خواهد داد و در واقع حفظ سوریه به عنوان یک همپیمان برای روس ها در درجه بالایی از اولویت قرار دارد و از دست دادن چنین همپیمانی برای آنان خسارت جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.

از طرف دیگر، در واقع سوریه از نظر جغرافیایی در موقعیتی قرار گرفته که منافع حیاتی روس ها را در بخش های مهمی از جهان از جمله اوکراین تحت پوشش قرار می دهد، هم از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ نظامی. البته بخش قابل توجهی از موشک ‎ های که در سوریه مستقر شده است، علاوه بر حمایت از سوریه و نظام آن در راستای گسترش فضای حیاتی نظامی برای روس ها هم عمل می کند.

روسیه از نظر سیاسی هم نگران آن است که در دولت آینده آمریکا طرح های نظامی برای حمله به سوریه در دستور کار قرار بگیرد در اینصورت امکان ارسال سلاح به سوریه وجود ندارد. بنابراین حرکتی که روسیه در سوریه انجام داده است می توان یک پیشدستی در برابر سیاست های دولت آمریکا تحلیل کرد.

در خصوص موضوع گفتگوهای بین روسیه و آمریکا بر سر مساله سوریه، دو جنبه قابل توجه است: یکی اینکه این گفتگوها قبل از اینکه هدفش ایجاد آرامش در سوریه باشد بیشتر به دنبال گرفتن امتیاز از روس ها است و همچنین یک بازی و نمایش است مخصوصا در این مقطع زمانی. در این مقطع زمانی رفتار سیاسی ایالات متحده قادر به اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز درباره سوریه نیست.

از طرف دیگر، جریان های مختلفی در آمریکا وجود دارد که امور و مسایل سوریه و سایر مناطق جهان از جمله عراق را مدیریت می کند و هر کدام دارای مسئولیت های هستند و در عین حال اختلافات اساسی بین آنها وجود دارد.

در سوریه، دستگاه وزارت امور خارجه و رئیس جمهور آمریکا، پنتاگون و دستگاه اطلاعاتی آمریکا نقش مهمی ایفا می کنند. این سه نهاد آمریکایی هستند که سیاست های آمریکا را در منطقه به اجرا در می آورند. اگرچه به طور منطقی نیروهای اطلاعاتی و سی آی ای و پنتاگون تحت اشراف ریاست جمهوری عمل بکنند، اما در این مقطع در واقع یک سری دیدگاه ‎ ها و اموری است که نیروهای اطلاعاتی حاضر به تبعیت محض از دولت داشته باشند و تلاش می کنند که با چشم پوشی و به تعبیری آرام گذاشتن از کنار سیاست دولت فعلی، از اجرای آن خودداری کنند تا در آینده با آمدن دوره جدید ریاست جمهوری و برنامه های جدید، سیاست خود را اجرا کنند.

در توافق بین روسیه و آمریکا ملاحظه کردید که پنتاگون در خصوص همکارهای نظامی با روس ‎ ها خیلی سریع ابراز مخالفت کرد و موضوع بمباران نیروهای ارتش سوریه را هم می شود در همین راستا تعبیر کرد، اما اینکه آمریکایی ‎ ها در حال حاضر تهدید به مداخله نظامی می کنند، به نظر می رسد که یک بلوف نظامی برای گرفتن امتیاز در یک مقطع زمانی کوتاه است. برای هرگونه تغییر در سیاست آمریکا نسبت به سوریه و منطقه باید منتظر تغییر دولت باشیم و باید ببنیم که کدام یک از جناح ها و احزاب در واقع ریاست جمهوری را در اختیار می گیرد که در اینصورت یک دوره چندماه لازم است که سیاست خارجی جدید تدوین و برای ابلاغ اعلام شود، اما قطعا و به طور یقین موضوعات نظامی در سطح معینی از تنش در سیاست خارجی آمریکا جای دارد، ولی بعید به نظر می رسد که سیاست نظامی گری را در حد گسترده و غیرقابل کنترل در بیاروند. درگیری ها در سطح میدانی با حمایت ها و دادن سلاح به تروریست ها افزایش پیدا خواهد تا از روس ها و دولت سوریه امتیازات جدی بگیرند.

موضوع عراق کاملا متفاوت از سوریه است، یعنی نوع درگیری و شکل حکومت از عراق بسیار متفاوت است. در عراق در درجه اول اینکه دولتی که بر سرکار آمده بود تا حدی محصول فعالیت های آمریکا بود و آمریکایی ها نمی توانستند بیش از یک اندازه معینی نسبت به تضعیف این دولت اقدام کنند، چراکه در صورت از بین رفتن دولت خود آمریکایی ها بودند که زیر سوال می رفتند و همچنین در عراق در واقع طرف های بین المللی مانند روس ها یک بازیگر فعال و تاثیر گذار نبودند در حالی که در سوریه اینگونه نیست. در واقع در سوریه بیشتر یک درگیری مستقیم بین روس ها و آمریکایی ها مطرح است و درکنار آن خط مقاومت و ایرانی ها. اگرچه در حال حاضر روسیه، ایران و سوریه در یک خط قرار دارند، اما ایران با توجه با شرایط خاصی که دارد خودش به عنوان یک عنصر فعال عمل می کند. ولی در هر صورت، سیاست آمریکایی ها در سوریه دقیقا منطبق با آنچه که در عراق است، نیست. به عنوان مثال، حمایت آمریکایی ‎ ها در سوریه خیلی واضحتر از گروه های تروریستی در عراق است و سلاح و آموزش و تسهیلات اطلاعاتی در اختیار گروه های مسلح قرار می دهند و در واقع آمریکایی‌ها در سوریه بسیار عریان ‎ تر از عراق علیه حکومت مرکزی عمل می کنند.

موضوع دو تا است. یکی موضوع قانونی است و یکی موضوع رقابت از لحاظ تاکتیکی است. از لحاظ حقوق بین الملل خود آمریکایی ها به این امر اذعان دارند که هرگونه دخالت مستقیم در سوریه و جنگ علیه دولت سوریه تقریبا غیرقانونی و غیر ممکن است و تاکنون هم نتواستند این اقدام را انجام دهند و حتی به طور خیلی صریح وزیر امور خارجه آمریکا در یکی از دیدارهایی که با گروه های مخالف دولت سوریه داشت به این امر اذعان کرده است و آمریکایی ها نگران این هستند که این نوع اقدامات در آینده برای آنها دردسرساز باشد. بنابراین از نظر حقوق بین الملل، امکان اقدام مستقیم آمریکا تقریبا وجود ندارد و از طرف دیگر نباید فراموش کرد که به هر حال نیروهایی که در میدان سوریه حضور دارند چه نیروهای حامی دولت سوریه و چه نیروهای روس و ایران توانمندی پاسخگویی به این نوع حملات را دارند و این پاسخگویی ممکن است منجر به گسترش درگیری ها بشود، چیزی که آمریکایی ها به شدت نگران آن هستند. بنابراین این موضوع یعنی دخالت مستقیم آمریکایی ها چندان به نظر نمی رسد که قابل اجرایی باشد ولی امکان این وجود دارد که تروریست ها و گروه های مسلح توسط آمریکایی ها بیشتر تجهیز و تقویت شوند.