چگونه صحنه انتخابات غیرمبتذل می‌شود؟

گروه سیاسی « نسیم آنلاین »- محمد زعیم زاده::

1-در باب نسبت انتخابات و دموکراسی با المان های تحقق کار آمدی یک سیستم سیاسی در دنیا می توان هم به مثال هایی اشاره کرد که مسائل واقعی کشور در جای دیگری پی گیری می شود و انتخابات بیشتر یک نمایش و بالماسکه طور است برای نمایش پای بند نشان دادن مردم به سیستم سیاسی و هم می توان نمونه های معدودی را دید که در پروسه انتخابات اصلِ منافع ملی و مسائل کشور و راه حل های رسیدن به آنها روشن است و رقابت انتخاباتی صرفا بر سر ایده های افراد و جریان های مختلف سیاسی برای چگونگی رسیدن به آن پاسخ شکل می گیرد. تازه این در کشور هایی است که دموکراسی یا نیمچه دموکراسی ای در آنها وجود دارد ، در مدل اول عملا پروسه توسعه و پیشرفت یک پروسه از بالا به پایین و غیر مردمی است که خیلی هم پایدار نمی ماند و به نظر می رسد هر چقدر پروسه انتخابات و شکل ساخت یافتگی سیاسی یک جامعه نزدیک به مدل دوم باشد عملا به عقلانیت نزدیک تر است فلذا توسعه و پیشرفت جامعه در دسترس تر است.

روند انتخابات معمولا در کشور ما به این شکل بوده است که در آستانه انتخابات همه کاندیداها سعی می کنند بای نحو کان در وهله اول به ضرب رسانه و سخنرانی و هرچه در چنته دارد بر موج نارضایتی اجتماعی بیفزاید و سپس حداکثر تلاش خور را بکند تا بر موج انباشتگی نارضایتی از وضع موجود سوار شود و در یک پروسه تبلیغاتی سطحی دو هفته ای و بعضا مبتذل و پوپولیستی راهی پاستور شود و آنگاه با بی‌برنامه‌گی و سو مدیدریت انباشتگی سطحی از نارضایتی عمومی را که در دوهفته از آن بهره برده بود در 4 یا 8 سال کاملا با دستان با کفایت خود ته نشین و ماندگار کند.

2-حالا شاید بتوان جدی‌تر به این سوال فکر کرد که چگونه می‌توان از گذر انتخابات راهی برای پاسخ به مطالبات واقعی و در دسترس مردم یعنی مسائلی از جنس معضلات اقتصاد و مبارزه با فساد پیدا کرد؟ چگونه می توان برای عرصه انتخابات تصمیم‌سازی کرد که حالا که مسائل و مشکلات شفاف است و درباره آنها اجماع هم وجود دارد پوپولیسم در فضای انتخابات حاکم نشود و در یک پروسه دو هفته ای کسی نتواند نقش مار بکشد و با قطره اشکی یا لنگه کفشی یا ماکت کلیدی قول "هر روز یک گشایش" را بدهد و رای بیاورد؟ چگونه می‌توان فضا را به نحوی تغییر داد تا فضایی شکل نگیرد که طی آن در آستانه انتخابات کاندیداها برای کسب پیروزی و جلب رأی مردم به شکل غیر واقعی فضای موجود را نقد کنند و به شکلی اغراق آمیزتر وعده و وعید بدهند و پس از پیروزی و استقرار در جایگاه ریاست قوه مجریه با ضعف و کاستی و بی‌برنامه‌گی از طرفی سبب سرخوردگی مردم و هواداران می شوند و از سویی دیگر زمینه ساز ادامه این سیکل معیوب می گردند. سوال این است که برای حل این مسئله که رابطه مستقیمی با انباشت ناکارآمدی در زمینه اقتصاد و مبارزه با فساد همراه بوده است چه باید کرد؟

یکی از راه حل ها این است که به جای انجام رقابتی سطحی، غیر شفاف، پوپولار و شعارمحورِ فردی رقابت را به سطح یک جمع با ایده مشخص برای حل مسائل اصلی ارتقا داد. اینکه برای تعیین تکلیف نسبت دولت با فساد و کار آمدی مشخص باشد مثلا معاون اول رئیس ،رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد و... چه کسانی هستند و سابقه شان در مواجهه با فساد اقتصادی چگونه است احتمالا می تواند شاخص خوبی برای انتخاب مردم باشد .

3- شاید این سوال طرح شود که در جامعه ای که احزاب قدرتمند فراگیر و برنامه محمور در جناح های مختلف سیاسی ندارد اساسا امکان رقابت تیمی و برنامه محور در سطح انتخابات ریاست جمهوری وجود ندارد در پاسخ به این سوال می توان گفت در اینکه شکل گرفتن احزاب قدرتمند می تواند یکی از راه حل های پاسخ به چگونگی شکل گیری یک انتخابات برنامه محور است شکی نیست اما می توان مثل های نقض متعددی پیدا کرد که در حتی در جوامعی که احزاب جدی در آن فعالیت دارند هم بعضا شاهد انتخابات مبتذل هستیم نمونه دم دست انتخابات ایالات متحده ی آمریکا احتمالا نمونه قابل توجهی است. در واقع تنها ایجاد ساختار مشکل را حل نمی کند و مهم تر از ایجاد ساختار جا انداختن فرهنگ رقابت تیمی و برنامه محور است، حالا که ساختار حزبی در کشور ما خیلی شکل جدی ندارد تکلیف چیست ؟به نظر می رسد دعوا بر سر تقدم فرهنگ رقابت تیمی یا شکل گیری احزاب پاسخ گو که مثل دعوای مرغ تخم مرغ است که بلا موضوع است و حل نشدنش هم ثلمه ای به عالم وارد نمی کند.