به بهانه روز عرفه و کاهش ۵۰درصدی زائران ایرانی عتبات

تاثیر سقوط ارزش ریال بر اقتصاد عراق

کدخبر: 2252042

علیرغم فضیلت بسیار بالای زیارت کربلا در روز عرفه، گزارش‌های میدانی از عراق نشان می‌دهد درآمد این کشور از زوار خارجی به میزان قابل توجهی پایین آمده است. به نظر می‌رسد مسأله کاهش ارزش ریال، افزایش شدید قیمت هواپیما و بالاخره ناآرامی‌های اخیر عراق از مهم‌ترین عللی باشند که درآمد مذهبی عراق را به پایین‌ترین حد خود طی ده سال اخیر رسانده است!

نسیم آنلاین *: پس روز عرفه یکی از روزهای ویژه زیارت بارگاه آزادگان جهان حضرت حسین بن علی (علیه السلام) می‌باشد. در اهمیت زیارت این روز، همین قدر کفایت می‌کند که بدانیم حضرت امام صادق فرموده‌اند: «خداوند متعال قبل از اهل عرفات برای زائرین قبر حسین علیه السلام جلوه کرده، نیازهای آنان را برآورده، گناهان شان را بخشیده و آنان را به خواسته هایشان می رساند. آن گاه نزد اهل عرفات آمده و با آنان نیز این گونه رفتار می کند. نیز از آن حضرت علیه السلام روایت شده است: کسی که حسین بن علی علیه السلام را در روز عرفه زیارت کند، خدای عزوجل برای او یک میلیون حج با قائم آل محمد (عج)، یک میلیون عمره با رسول خدا (ص)، آزاد کردن یک میلیون برده برای او می نویسد و می فرماید: بنده صدیق من به وعده ام اطمینان کرد.»

علیرغم فضیلت بسیار بالای زیارت کربلا در روز عرفه، گزارش‌های میدانی از عراق نشان می‌دهد درآمد این کشور از زوار خارجی به میزان قابل توجهی پایین آمده است. به نظر می‌رسد مسأله کاهش ارزش ریال، افزایش شدید قیمت هواپیما و بالاخره ناآرامی‌های اخیر عراق از مهم‌ترین عللی باشند که درآمد مذهبی عراق را به پایین‌ترین حد خود طی ده سال اخیر رسانده است!

در این زمینه «صائب ابو غنیم» رئیس شورای صنفی هتلداران نجف به خبرگزاری فرانس پرس گفت: «اگر حماسه اربعین را در نظر نگیریم، سالانه نزدیک به یک‌ونیم میلیون غیرعراقی برای زیارت امیر مؤمنان به نجف اشرف می‌آیند و برای سه روز تا یک هفته از هتل‌های این شهر استفاده می‌کنند. در میان زوار بارگاه مطهر حضرت علی علیه السلام، ایرانیان بالاترین سهمیه را دارند و بیش از ۸۵ درصد مشتریان هتل‌ها را ایرانیان تشکیل می‌دهند.»

همه کسانی که تجربه زیارت نجف را دارند، حجم بالای نشانه‌های زبان فارسی را در این شهر مشاهده می‌کنند. حتی در میان اطلاعیه‌های راهنمایی که در خیابان‌های اطراف حرم نصب می‌شود نیز از زبان فارسی استفاده می‌شود. تقریبا تمام هتل‌ها و اکثر مغازه‌داران نجف افرادی را در اختیار دارند تا با زوار ایرانی به زبان فارسی صحبت کنند.

در این میان کاهش ارزش ریال ایران در مقایسه با دلار (و تبعا دینار عراق) تأثیر قابل توجهی بر حجم زوار داشته است. سال گذشته همین ایام هر هزار دینار عراقی تقریبا معادل ۲۸۰۰ تومان بود؛ اما اکنون هر هزار دینار حدودا ۸۷۰۰ تومان قیمت‌گذاری می‌شود. به همین نسبت، هزینه‌های سفر به عراق برای هر ایرانی نیز بیش از سه برابر شده است.

فرزاد رضا از ایرانی‌تبارهای فعال در نجف که همزمان یک دفتر زیارتی و یک مغازه صرافی دارد در این مورد می‌گوید: «با سقوط ریال، به وضوح حجم زوار ایرانی کاهش یافته است. اگر از مناسبت‌های خاص مانند عرفه و نیمه شعبان بگذریم، در طول سال شاید حجم زوار نسبت به مدت مشابه سال قبل به کم‌تر از ۲۰ درصد رسیده است! حتی در نیمه شعبان و عرفه نیز نسبت به سال گذشته به میزان قابل توجهی شاهد کاهش زوار هستیم؛ شاید مجموع زوار ایرانی حدودا ۵۰ یا ۶۰ درصد آمار سال گذشته باشد!»

در این میان به نظر می‌رسد دولت عراق باید هزینه‌های سفر را کاهش دهد. فرزاد رضا در این مورد می‌گوید: «بگذارید یک نشانه برای شما ارائه دهم. هم‌اکنون تورم در عموم عراق حدود ۳ درصد بوده و این رقم در برخی شهرها مانند موصل و تل عفر به حدود ۱۰ درصد هم می‌رسد؛ اما در نجف و کربلا ما شاهد حدودا سه درصد منفی هستیم! یعنی به قیمت دینار عراقی، قیمت‌ها نسبت به سال گذشته سه تا پنج درصد کاهش یافته است! خب این نشانه چیست؟ واقعیت این است که بازار نجف و کربلا وابسته به خریدهای زوار ایرانی است و زمانی که تقاضای ایرانیان تا این حد کاهش می‌یابد، عرضه کننده نیز مجبور است برای جلوگیری از ورشکستگی قیمت‌ها را کاهش دهد. با موصل مقایسه نمی‌کنم، بلکه قیمت‌ کالاها در بازار نجف در مقایسه با ناصریه هم به مراتب ارزان‌تر است! با این حال دولت مرکزی (بغداد) هیچ تعهدی برای کاهش هزینه‌های سفر از خود نشان نمی‌دهد!»

این صرافی فعال در نجف در مورد هزینه‌هایی که دولت عراق می‌تواند کاهش دهد افزود: «می‌دانیم که ریال در مقایسه با دلار به حدود ۳۰ درصد ارزش شش ماه قبل خود رسیده است! اما هزینه ویزا، هزینه ورود مسافران از فرودگاه و... تغییری نکرده است! قبلا هر ایرانی باید ۴۰ دلار برای ویزا و حدودا ۱۰ دلار مالیات فرودگاه می‌داد و الآن هم تقریبا همین هزینه را انجام می‌دهد؛ اما قبلا برایش حدود ۱۴۰ هزار تومان تمام می‌شد و حالا حدود ۵۰۰ هزار تومان! شما در نظر بگیرید برای یک خانواده ۴ نفره قبلا کف هزینه کل سفر (به جز بلیط هواپیما) حدود سه میلیون تخمین زده می‌شد؛ اما الآن ۲ میلیون را باید قبل از ورود به شهرهای عراق به دولت مرکزی پرداخت کند!»

عبد الکریم العیساوی از کارشناسان مالی برجسته عراق که متولد نجف است در مورد تأثیر ارزش ریال ایران بر اقتصاد عراق مقاله‌ای نوشته که در شبکه اختصاصی اقتصاددانان عراق منتشر شده است. در این مقاله با انتقاد از عدم کاهش هزینه ویزای و مالیات فرودگاه‌ها آمده است: «عراق با وجود این‌که در منطقه بنی النهرین یعنی یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری قرار دارد؛ اما تمام درآمدهای توریستی آن را می‌توان در گردشگری مذهبی ردیابی کرد. به جرأت می‌توان گفت به جز درآمد توریسم مذهبی، هیچ زیرساختی در عراق برای جذب گردشگر وجود ندارد و با توجه به الویت‌های رفاهی و معیشتی مانند تأمین برق و آب، طبیعی است که ایجاد و توسعه زیرساخت‌های گردشگری در الویت‌های بعدی قرار گیرد. با این حساب، دولت باید خود را در قبال حفظ و توسعه گردشگری مذهبی مسئول بداند؛ اما دقیقا بر عکس آن عمل می‌کند!»

العیساوی در این مورد ادامه می‌دهد: «اساسا گردشگری ارتباط تام و تمامی با نرخ ارز کشورهای مبدأ دارد. ترکیه را نگاه کنید. زمانی که ارزش لیره ترکیه کاسته شد، بلافاصله بر روی زیرساخت‌ها و تبلیغات توریستی خود تبلیغ مضاعفی کرد؛ به طوری که در کردستان عراق و خیابان‌های بغداد نیز شاهد تبلیغ " سفر ارزان و خاطره‌انگیز " در مورد ترکیه بودیم. اما همین کشور در ایام عید نوروز که اصلی‌ترین زمان برای جذب گردشگر از ایران است، تسهیلاتی را برای توریست‌های ایرانی قرار داد که تمام بازارهای ترکیه را رونق دادند. اما به نظر می‌رسد در بغداد، کم‌تر کسی در مورد کاهش ارزش ریال و لیره می‌اندیشد؛ در حالی که این دو کشور بیش‌ترین حجم مراودات تجاری را با عراق دارند و فراتر از آن ایران مبدأ و منشأ رونق گردشگری در عراق شده است.»

پایگاه خبری العربی الجدید نیز در گزارشی در مورد کاهش محسوس زوار ایرانی در عتبات مقدسه آورده است: «بنا بر آمار رسمی منتشره در سال ۲۰۱۷، مجموعا حدود ۵۴۴ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق زوار عتبات عالیات ارتزاق می‌کنند. علاوه بر آن درآمدهای اقتصاد ملی عراق از زوار حسینی حدو ۵ میلیارد دلار می‌باشد که معادل ۳ درصد حجم تولید داخلی این کشور می‌باشد.»

با این حال آمارها نشان می دهد اقتصاد عراق به شدت از کاهش ارزش ریال آسیب دیده است. خبرگزاری فرانس پرس در این مورد به نقل از ابوغنیم (رئیس شورای صنفی هتلداران نجف) می‌نویسد: «مجوز بسیاری از هتل‌ها و مهمانسراهای نجف لغو شده است. هتل‌های فعلی نیز پرسنل خود را کاهش داده‌اند و امروز صرفا ۲۸۵ نفر در هتل‌های شهر ما مشغول به کار هستند.»

ابو غنیم در این مورد مثال ملموسی می‌زند: «پیش از این روزانه ۳۵ پرواز از مبدأ ایران در فرودگاه نجف فرود می‌آمد؛ اما اکنون و در ایام عرفه تنها ۱۲ پرواز طی روز از ایران در فرودگاه نجف فرود می‌آیند!»

یوسف ابو طابوق، مالک هتل «بلد الامین» در نجف اشرف در این مورد می‌گوید: «ما نرخ هتل خود را ۵۰ درصد کاهش داده‌ایم تا بتوانیم همین زوار اندک را به حضور در هتل خود ترغیب کنیم. برخی هتل‌های دیگر نیز همین قدر کاهش داشته‌اند. در مجموع هم باید گفت همه هتل‌ها دست کم بین ۱۰ تا ۲۰ درصد هزینه را کاهش داده‌اند؛ زیرا چاره دیگری نداریم! بازار هتل در عراق به بدترین روزهای بحرانی خود رسیده است.»

با این حساب باید دید دولت مرکزی عراق طرحی برای ارائه تسهیلات ویژه به ایرانیان خواهد داشت یا خیر؟ فراموش نکنیم که با کاهش محسوس ارزش ریال و لیره، تراز تجاری عراق نیز احتمالا تغییر محسوسی خواهد داشت و بازار این کشور بیش از پیش شاهد کالاهای ایرانی و ترک خواهد بود.

*-علیرضا مجیدی

ارسال نظر: