دو سوم بودجه در جعبه در بسته!
«ستاد»؛ شاه کلید نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد
یکی از بزرگترین مشکلات نظام بودجهریزی کشور عدم بررسی دو سوم بودجه به دلیل عدم شفافیت فعالیت شرکتهای دولتی است. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از این بودجه صرف معاملات شرکتهای دولتی میشود یک از اصلیترین اقدامات برای تحقق بودجهریزی مبتنی بر عملکرد انجام این معاملات از طریق «سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (سامانه ستاد)» است.
نسیم آنلاین :دو سوم بودجه به دلیل عدم شفافیت شرکتهای دولتی هیچگاه مورد بررسی قرار نمیگیرد. در این رابطه حیدر مستخدمین حسینی (معاون اسبق بیمه و بانک وزارت اقتصاد) عنوان داشته که تمام هیاهو و دعوای هر ساله بر سر بودجه، برای حدود 407 هزار میلیارد تومان بودجه عمومی است و دو سوم بودجه کشور که مربوط به بودجه شرکتهای دولتی است (یک میلیون و 712 هزار میلیارد تومان) هیچگاه در مجلس مورد بررسی قرار نمیگیرد .
اصلاح ساختار بودجهریزی کشور با تحقق بودجهریزی مبتنی بر عملکرد
تنها راهکار استاندارد برای اصلاح نظام بودجهریزی کشور حرکت به سمت نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد است. به این دلیل که در نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد اعتبارات بر مبنای عملکرد واحدهای سازمانی در راستای تولید محصولات (خدمات) و یا دستیابی به پیامدها تخصیص مییابد. بدین ترتیب سازمانها به سمت افزایش شفافیت در نحوه مصرف منابع و نیز پاسخگویی بیشتر سوق مییابند.
چالش اصلی نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد
به دلیل سهم دو سومی شرکتهای دولتی از بودجه کل کشور، اصلیترین اقدام برای تحقق نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد ایجاد شفایت در مورد نحوه هزینهکرد این سهم دو سومی است. از طرفی با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از این رقم صرف معاملات دولتی میشود میتوان گفت که چالش اصلی برای تحقق نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد شفاف کردن معاملات دولتی است.
سامانه تداکات الکترونیکی دولت؛ شاه کلید نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد
در تمام دنیا تنها راهکار مدیریت و ایجاد شفافیت در معاملات بخش عمومی استفاده از سامانههای تدارکات الکترونیکی است. به همین دلایل میتوان گفت که شاه کلید تحقق نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد استفاده از سامانههای تدارکات الکترونیکی است . با این وجود، علیرغم اینکه چنین سامانهای در کشور ما تحت عنوان «سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)» از سالها پیش ایجاد شده و هم اکنون به صورت کامل عملیاتی است، به دلیل نبود ضمانت اجرای کافی در قوانین از آن به صورت کامل استفاده نمیشود. در این ارتباط از جمله قوانین مرتبط با لزوم بکارگیری سامانه تدارکات الکترونیکی دولت برای انجام معاملات بخش عمومی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم
2- ماده (۹) و بند (ج) ماده (۶۸) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه [1]
3- ماده (۵۰) قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور
4- تصویب نامه هیات وزیران در خصوص انجام کلیه معاملات دستگاه های اجرایی اعم از خرید، مناقصه و مزایده در سامانه «تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)» مورخ 16/۰۲/1396
5- آییننامه فعالیت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت مورخ 21/۸/1390
شاه کلید نظام بودجهریزی مبتنی بر عملکرد
با توجه به اینکه در قوانین متعددی به لزوم استفاده از سامانه تدارکات الکترونیکی دولت اشاره شده دلیل اصلی عدم استفاده فراگیر از این سامانه نبود ضمانت اجرای کافی در قوانین است. برای رفع این نقیصه نیاز است که مکانیزم مناسبی برای ایجاد ضمانت اجرای استفاده از این سامانه پیشبینی شود. به نظر کارشناسان بهترین مکانیزم « متوقف کردن تخصیص بودجه توسط ذیحسابها به انجام معاملات از طریق سامانه تدارکات الکترونیکی دولت است» .
با توجه به دستور مقام معظم رهبری مبنی بر "اصلاح ساختاری در نظام بودجهریزی کشور" فرصت مغتنمی است که نمایندگان مجلس از این فرصت استفاده کرده با ایجاد ضمانت اجرا برای استفاده از سامانه تدارکات الکترونیکی دولت یک گام اساسی برای تحقق بودجهریزی مبتنی بر عملکرد بردارند.
[1] بر طبق ماده (۹) دولت مکلف است تا پایان سال دوم اجرای قانون برنامه تمام معاملات را از طریق این سامانه انجام دهد.