اخبار آرشیوی
نشست "تحلیل پیام‌های ارتباطی با محوریت صداوسیما"// خیامی: از راه‌های مقابله با شبکه‌های معاند ارتقای سواد رسانهای است/ نصرالهی: مراکز تحقیقاتی چون ارتباط با رسانه‌ها ندارند، محصولشان کمتر قابل کاربرد در صداوسیماست/ فاضلی: برنامه"۹۰" توانسته با الگوی آیینی مخاطب زیادی بدست آورد
به گزارش «نسیم»، نخستین نشست «تحلیل پیام‌های ارتباطی در ایران» به همراه میزگردی تخصصی با حضور مسئولان صداوسیما و کارشناسان ارتباطات در فرهنگسرای رسانه برگزار شد. این نشست با مشارکت مرکز نظارت و ارزیابی سازمان صداوسیما و به مناسبت هفته پژوهش و با حضور حسن خجسته (معاون سازمان صداوسیما)، عبدالکریم خیامی (رئیس مرکز نظارت و ارزیابی) و جمعی از اساتید مطرح ارتباطات و کارشناسان رسانه برپا شده بود. عبدالکریم خیامی ضمن تشکر ازحضور اساتید دانشگاه‌های علامه طباطبایی، تهران، سوره، آزاد و صداسیما، این نشست را مقدماتی دانست و گفت: نشست امروز آغاز سلسله نشست‌هایی با موضوع «نقد رسانهای» است و در جلسات آتی به شکل تخصصی به موضوع «نقد و تحلیل رسانهای» در حوزه‌هایی چون «موسیقی»، «برنامههای نمایشی»، «خبر»، «فضای مجازی» و غیره می‌پردازیم. وی افزود : در مقولة نظارت، دوران روشهای صفر و یکی، جزئی‌نگری و قضاوت‌های سلیقه‌ای گذشته و ما باید در روش‌ها و ساختارهای‌مان تجدیدنظر کنیم. خیامی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود فرمودند که فرهنگ نباید در حاشیه اقتصاد و سیاست باشد بیان کرد: متأسفانه در حال حاضر گاهی فرهنگ
و علم زیر سایة سیاست است. علت اینکه با روی کار آمدن دولت‌ها و عوض شدن آدم‌ها، ممیزی‌ها و توقیف‌ها و صدور مجوز محصولات رسانهای نیز تغییر فراوانی می‌کند آن است که ما محصولات رسانهای را روشمند و عالمانه نمی فهمیم و نمی‌توانیم شیوه‌های درست تحلیل را به کار گیریم. از همین رو بیش و پیش از آنکه شاخص‌ها و روش‌ها، ممیزی کنند، آدم‌ها ، سلیقه‌ها و پیشفرض‌های سیاسی و جناحی درمورد آثار رسانهای قضاوت می‌کنند. دبیرعلمی نشست اضافه کرد: رسانه‌ها نهادهای میانجی‌اند و مردان سیاسی از طریق رسانه‌ها متوجه اخبار و اتفاقات می‌شوند. برخی سوء تفاهم‌هایی که میان مردان اهل سیاست و یا مدیران و مسئولین کشور نیز رخ می‌دهد و به جریان‌های پرتنش و گاه مخرب در جامعه منجر می‌شود نیز گاه حاصلِ تحلیل‌ها و برداشت‌های نادرست و غیرحرفه‌ای از متون رسانهای است. احزاب، جناح‌ها، شخصیت های سیاسی و مسئولین، معمولاً مواضع خود را از طریق رسانه‌ها ـ که نهادهایی میانجی هستند ـ‌اعلام می‌کنند. و طبیعی است که در فرآیند این «رسانش» طرد گذاری‌ها و برجسته‌سازی‌هایی رخ می‌دهد که اگر این شخصیت‌ها فنون تحلیل آنها را ندانند ویا از مشاورین آشنا به تحلیل این
پیام‌های ارتباطی برخوردار نباشند به سلسله‌ای از محاجات بی‌حاصل منجر می‌شود. وی افزود: اگر متخصصان دلسوز و متعهد رسانهای به مسئولین درست آموزش می‌دادند که چگونه رسانه‌ها را قرائت کنند و بعد موضع بگیرند، تا حد زیادی از این سوءتفاهم ها جلوگیری می‌شد. چه آنکه اختلاف نظر و سلیقه با سوءتفاهم متفاوت است. خیامی یکی از راه‌های مقابله با شبکه‌های ماهواره‌ای معاند را ارتقای «سواد رسانهای» دانست و گفت : ارتقاء به اصطلاح «سواد رسانهای» هم نیازمند افزایش سطح توانایی مخاطبان در تحلیل برنامههای ماهواره ای است. وی اضافه کرد: مرکز نظارت و ارزیابی صداوسیما ـ وابسته به این سازمان ـ به عنوان قدیمی‌ترین و بزرگترین مرکز رصد، نظارت ، تحلیل و ارزیابی برنامههای صداوسیما در کشور، با راهنمایی‌ها و حمایت های رئیس سازمان، در سال‌های اخیر، استفاده از روشهای علمی کمی و کیفی تحلیل پیام های رسانهای را در دستور کار قرار داده است و ضمن آن به تبدیل سیاست‌ها و مفاهیم کلانی مانند رهنمودهای مقام معظم رهبری به شاخص‌های قابل اندازه‌گیری اهتمام ویژه‌ای داشته است. خیامی ضمن رد «کمی‌گرایی» صرف و یا «جزئی‌نگری» و «عدم توجه به بافت برنامه و
جامعه» در نظارت برنامه، از اساتید و کارشناسان مدعو خواست تا به برخی پرسش‌های نظری و روشی این مرکز که طی فرایند بومی‌‌سازی و عملی‌سازی روشهای تحلیل به دست آمده، پاسخ دهند. در ادامه مسعود کوثری استاد دانشگاه علوم ارتباطات تهران درباره مخاطب‌سنجی گفت: ما باید در پژوهش‌های رسانهای یک کتابچه تعریف عملیاتی پژوهش‌ها را داشته باشیم. وقتی تعاریف و مفاهیم متفاوت باشند امکان مقایسه نیست و در نتیجه گزارش‌هایی را هم که به مقامات بالادستی می‌دهیم ممکن است مخدوش باشند. کوثری توضیح داد: اگر به صورت یک پنل و یک روند متغیرها را دنبال نکنیم به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیم. اولین کاری که هر سیستم پژوهشی باید بکند استاندارد سازی مفاهیم است. مجری‌ها نیز باید قبل از اجرا آموزش بینند و بار مثبت و منفی لغات به آنها آموزش داده شود. فضای مفهومی واژه‌ها باید دربیاید وگرنه به هم ریختگی در تلویزیون مشاهده می‌شود. این استاد دانشگاه تاکید کرد: روش پرسشنامه‌ای آنلاین و تلفنی که برخی برای تحقیق به کار می‌برند معمولاً نادرست است. نحوه ارتباطی با مردم در پرسشنامه تلفنی خیلی مهم است و باید راه قانع‌کننده‌ای داشته باشیم تا مخاطبان پرسشنامه را پر
کنند. نوشتن گزارش‌های کیفی در ایران ضعیف است نویسنده یک تحقیق کیفی باید قابلیت رمان‌نویسی داشته باشد تا بتواند مسئله را آشکار کند. چون دریافت مخاطب مهم‌تر از دیده شدن برنامه‌هاست. دکتر اکبر نصرالهی، مدیرکل نظارت و ارزیابی اخبار و برنامههای سیاسی صداوسیما در ادامه این نشست ضمن بیان اینکه پژوهشگران ارتباطی باید در ارتباط با رسانه باشند گفت: مراکز تحقیقاتی زیادی در کشور وجود دارد اما چون در ارتباط با کار و مشکلات رسانه‌ها نیستند، محصولات آنها کمتر قابل استفاده و کاربرد در صداوسیماست. وی اضافه کرد: اداره‌کل نظارت و ارزیابی اخبار و برنامه های سیاسی روش های علمی و متنوعی به کار گرفته اما معتقدم برای قضاوت منصفانه حتما لازم است در کنار تسلط بر روش های تحقیق، تجربه میدانی هم داشته باشیم. شرایط کار را بدانیم و مشکلات را حس کنیم. نصرالهی یکی از مشکلات تحقیق در خبر را ادبیات ناکافی و غیر بومی دانست و توضیح داد به عنوان مثال: در مدیریت «تصاویر» و یا مدیریت «تکرار» اخبار شاخص مدون علمی نداریم. هم باید به امنیت ملی توجه شود و هم بحث آرامش روانی مردم مطرح است و هم ازطرفی دانستن اطلاعات مربوط به حوادث طبیعی، حق مردم است
از این رو یافتن نقطه بهینه در این میان خیلی سخت است. نعمت الله فاضلی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به بحث ارتباطات آئینی بیان کرد: ما برای تحلیل رسانه به الگوی آئینی نیاز داریم. این الگو در برنامه سازی به ما نگاه انتقادی می دهد و تاثیرگذاری را بیشتر می کند. نیازهای مردم در برخی برنامه‌ها پاسخ داده نمی شوند و علت آن این است که برخی از این برنامه‌ها از الگوی انتقالی به جای الگوی آئینی استفاده می کنند. وی توضیح داد: برنامه 90 توانسته با الگوی آئینی مخاطبان زیادی به دست آورد. اولین ویژگی ارتباط آئینی داشتن آئین است یعنی؛ مجموعه رفتارهای قاعده مند و مکرری که در یک حوزه اجتماعی، سیاسی و... تجربه می شود. آئین ها باید معنادار، جمعی و همگانی باشند و یک برنامه آئینی باید تکرر و تداوم داشته باشد تا در فرهنگ به شکل آئین درآید. چون پیش فرض تمام نشدن یک برنامه منجر به آئینی شدن آن می شود. وی استفاده از مدل ارتباطات آئینی را به دلیل کهن بودن و آئینی بودن تاریخ و فرهنگ ایران و نیز ماهیت شیعی جامعه و همچنین تمایل جامعة ایرانی به مردم سالاری مناسب‌تر و موفق‌تر از مدل انتقالی دانست. در ادامه جلسه میزگردی تخصصی
بین کارشناسان و اساتید ارتباطات با موضوع روش های پژوهشی تحلیل پیام های ارتباطی و کاربردهای متنوع روش کمی و کیفی برگزار شد و در آن دکتر عبدالله گیویان، دکتر محمدرضا رسولی، دکتر شهرام گیل آبادی، دکتر محمود اربابی و دکتر امیدعلی مسعودی با یکدیگر به بحث و گفت و گو پرداختند. در این میزگرد موضوعاتی چون لزوم توجه مضاعف به روشهای کیفی، مقاومت دانشگاه ها در مقابل روشهای کیفی؛ مبانی پوزیتیویستی روشهای کمی، اندک بودن منابع و نیز اساتید در روشهای کیفی، لزوم انتخاب روش بر مبنای مساله و هدف تحقیق، توجه به روشهای ترکیبی، تاریخچه روشهای کمی و کیفی و ... مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در ادامه دکتر خجسته مدیر طرح و برنامه‌ریزی صداوسیما در سخنانی کوتاه ضمن اشاره به دستاوردهای حوزه تولید و نیز نظارت و ارزیابی سازمان صداوسیما، از به کارگیری مدل‌های ارتباطات به ویژه ارتباطات آئینی و نیز روشهای کمی و کیفی تحلیل، خواستار اعمال ماتریسی متغیرهای مربوط به اقتضائات و مأموریت‌های خاص شبکه‌ها در فرایند تحلیل و ارزیابی برنامههای رادیو و تلویزیون شد و از برگزارکنندگان و اساتید این نشست صمیمانه تشکر کرد. در پایان مراسم پس از تقدیر
از تلاش های مجدانه دکتر نورالله مرادی ـ دبیر نشست و سردبیر مجله ـ از شمارة جدید فصلنامة «تحلیل پیام» مرکز نظارت و ارزیابی رونمایی شد. این شماره از فصلنامه شامل مقالاتی چون نقد پسااستعماری، رسانه و انتخابات، بهره‌گیری از ارتباطات آئینی، کاربری موسیقی در رسانه ملی، تحلیل گفتمان معیشت خانوارها در صدای استان‌ها، تحلیل نشانه‌شناختی و ... همچنین ویژه‌نامه تحلیل خبر و برنامههای سیاسی رادیو و تلویزیون می‌باشد که طی حدود 400 صفحه به علاقمندان ارائه شده است.
