"مسئولین فرهنگی نسبت به طرح نذر کتاب تنها ژست خبری می‌گیرند"

رضا حاجی آبادی، مدیر انتشارات هزاره ققنوس در گفتگو با «نسیم»، در خصوص طرح نذر کتاب، با اشاره به اینکه نشر هزاره ققنوس بانی اولیه این طرح است، گفت: این طرح در واقع از سال 1388 به ابتکار انتشارات هزاره ققنوس آغاز شد و بانی و متولی اولیه این طرح انتشارات هزاره ققنوس بوده است. سال اولی که این طرح را به انجام رساندیم در حدود سه یا چهار ناشر بودیم با حدود نهایتا 10 عنوان کتاب و در حال خاضر هم که در سال 93 هستیم دوره نهم طرح در حال اجرا می باشد.

حاجی آبادی اظهار داشت: در این یکی دو سال اخیر به دلیل حمایت های دوستان رسانه ای و دوستان مطبوعاتی دیگر این طرح و حداقل اسم این طرح به گوش خیلی از مدیران و نهاد های متولی رسیده و برخی هم متاسفانه با اسم این طرح ژست های خبری آنچنانی می گیرند؛ اما به شکل اصلی و اساسی خود طرح آن را اجرا نمی کنند و بیشتر به دنبال ژست های خبری و جنبه خبری این طرح هستند نه اجرای طرح و اهداف آن.

مدیر انتشارات هزاره ققنوس در بیان اهداف طرح نذر کتاب افزود: از اهداف این طرح هم بحث اعتقادی آن است که فلسفه نذر ریشه در اعتقادات مذهبی ما دارد، هم ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی است و هم کمک به حفظ محیط زیست و در نهایت آگاهی بخشی جامعه؛ آگاهی بخشی به این معنا که حرف ما این است که تمامی ادیان الهی برای آگاهی بخشی آمده اند و اگر کتاب را به شکل یک رسانه در نظر بگیریم به آگاهی بخشیدن به مردم کمک خواهد کرد.

وی ادامه داد: ما حتی در این ایام که بحث نذر کتاب را به شکل عاشورایی برگزار می کنیم و کتاب های حوزه عاشورایی را در اختیار مردم قرار می دهیم حرفمان این است که اگر مردم سال 61 هجری قمری امام زمان خود که امام حسین(ع) بود را می شناختند هیچ گاه حادثه عاشورا بوجود نمی آمد.

حاجی آبادی با بیان اینکه کتاب ها نباید در قفسه کتابخانه های شخصی زندانی بمانند تصریح کرد: ما و مدیران و متولیان فرهنگ این مملکت فرضمان این نباشد که تیراژ کتاب که بالا برود مردم کتاب خوان تر می شوند. در اصل یک کتاب را پنج نفر هم می توانند بخوانند و برای اینکه کتابی منتشر بشود نباید حتما درختان را قطع کنیم. وقتی که کیفیت چاپی کتاب ها خوب باشد و مردم هم یاد بگیرند که کتابی را که می خوانند نباید در قفسه کتابخانه های منازل خود زندانی بکنند و کتاب را به کسانی که فکر می کنند از آن استقبال می کنند بدهند، یک کتاب را از یک تا ده نفر می توانند بخوانند.

مجری طرح نذر کتاب در ارتباط با شیوه اجرای این طرح گفت: شیوه اجرای این طرح به این صورت است که سه گروه با ما در این طرح مشارکت دارند. گروه اول ناشران و نویسندگان هستند که کتاب های خوب خود را در اختیار ستاد نذر کتاب می گذارند و ستاد هم با کمک چند نفر از نویسندگان کتاب ها را کارشناسی کرده و بهترین آنها را که کتاب های تازه و خوب هستند برای نذر انتخاب می کنند.

حاجی آبادی با تاکید بر کیفیت مطلوب کتاب های نذری عنوان کرد: به نوعی می توان گفت که ما روغن ریخته را نذر امامزاده نمی کنیم. گاهی می بینیم که عده ای کتاب های کهنه و پاره خود را که در خانه مانده است و باید کیلویی بفروشند می آوردند و می گویند که می خواهیم اینها را نذر بدهیم برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی. این در واقع کار فرهنگی نیست و بیشتر کم کردن اثاثیه اضافی منزل است و هیچ تاثیری در ترویج فرهنگ کتاب خوانی ندارد. اما ما کتاب های تازه و با کیفیت و خوب را انتخاب می کنیم و ارائه می دهیم.

مدیر مسئول انتشارات هزاره ققنوس در معرفی گروه دوم مشارکت کنندگان طرح نذر کتاب تصریح کرد: گروه دوم خیرین فرهنگی هستند. ما چیزی در حدود 1500 خیر فرهنگی را تا کنون شناسایی کرده ایم و هر سال به آنها اعلام می کنیم که این طرح مثلا امسال در ایام محرم در فلان مکان برگزار می شود و خود این دوستان می آیند و از کتاب هایی که ناشران با 50 درصد تخفیف در اختیار ما گذاشته اند انتخاب می کنند و یک کتاب یا 100 کتاب و یا حتی یک چاپ کتاب را بسته به میزان توان مالی خود خریداری می کنند و نذر می دهند.

وی ادامه داد: گروه سوم هم عامه مردم و افرادی که علاقمند به فرهنگ نذر کتاب هستند می باشند. آنها کتاب های نذر داده شده را به صورت رایگان از ما دریافت می کنند. این اشخاص گاهی از یک نقطه دور افتاده کشور هستند و گاهی افرادی در همین شهر تهران که توانایی و یا فضای لازم برای یک کتابخانه شخصی ندارند.

مدیر انتشارات هزاره ققنوس در ارتباط با نیاز سنجی کارشناسان در انتخاب کتاب ها گفت: گروهی که کتاب ها را انتخاب و کارشناسی می کنند به تمام نیازهای جامعه اعم از نیازهای تربیتی، علمی و مذهبی و حتی سرگرم کننده برای کودکان و نوجونان توجه می کنند. مثلا کتاب "جامعه شناسی تحریفات عاشورا" که از کتاب های انتشارات هزاره ققنوس است کمک می کند که جامعه نگاه دیگری به واقعه عاشورا داشته باشد و روشن می کند که چرا حادثه عاشورا با تحریف همراه بوده است.

حاجی آبادی با اشاره به اینکه خواننده پنجم صاحب کتاب خواهد بود بیان کرد: افراد می توانند کتاب نذری را بعد از مطالعه و نگارش نظر خود درآن به فرد دیگری بدهند و بگوید که نذری است و آن شخص هم از کتاب و هم از نظر او استفاده کند و این چرخه ادامه پیدا کند تا حداقل پنج نفر کتاب را بخوانند و نفر پنجم می تواند صاحب کتاب باشد.

متولی طرح نذر کتاب با اشاره به دوره های پیشین اجرای این طرح اظهار کرد: در طول سال جاری این سومین دوره است که این طرح اجرا می شود. بار اول در نمایشگاه کتاب بود که دوستان معاونت فرهنگی وزارت ارشاد بخش جنبی نمایشگاه بین المللی در حیاط مصلا و در دورترین نقطه و کم عبور و مرورترین جا، فضایی به صورت یک چادر و کمترین امکانات در اختیار ما گذاشتند در صورتی که قرار بر این بود که این دوستان به منظور فرهنگ سازی از این طرح حمایت مالی بکنند و خودشان هم بیایند و بودجه ای را در نظر بگیرند و بخش از این کتاب ها را در همان نمایشگاه به مردم اهدا کنیم.

وی افزود: قصد ما این بود که در داخل شبستان باشیم تا مردم در کنار اینکه کتاب می خرند کتاب نذری هم دریافت کنند و فرهنگ سازی به این صورت باشد اما علی رغم اینکه از این طرح نه از لحاظ مالی پشتیبانی شد و نه از لحاظ مکان فضای خوبی را در اختیار ما گذاشتند اتفاقا این طرح بوسیله مردم در نمایشگاه با استقبال بسیار خوبی رو به رو شد.

حاجی آبادی در بیان تفاوت های این دوره از طرح با سایر دوره ها اظهار داشت: نوبت دوم امسال هم در ماه مبارک رمضان بود که این طرح اجرا شد و در حال حاضر هم در ایام محرم شروع به اجرای این کار کرده ایم و بیشترین تفاوتی که در این دوره با سایر دوره ها وجود دارد بحث سامانه اطلاع رسانی ما است و همچنین پیوستن ناشران دیگری به این طرح و مهمترین نکته هم دل کندن ما از حمایت های دولتی برای اجرای این طرح است.

وی افزود: با توجه به اینکه این طرحی است که به ترویج فرهنگ کتاب خوانی کمک می کند تمامی نهاد های متولی کتاب خوانی خود را کنار کشیدند و علی رغم اینکه این طرح مربوط به فرهنگ شهروندی است با همه مکاتباتی که انجام دادیم تمامی نهادهای حوزه شهری نیز خود را کنار کشیدند و هیچ کدام از این طرح حمایت نکردند.

مجری طرح نذر کتاب در ادامه با تاکید بر مردمی بودن این طرح تصریح کرد: حتی در همین هفته کتاب هم قرار بود که برنامه اصلی دوستان ارشاد همین طرح باشد اما متاسفانه با تغییر و تحولی که صورت گرفت و آقای اللهیاری رفتند و شخص دیگری آمد، در واقع این کار به فراموشی سپرده شد. اما دیگر خیلی هم برای ما مهم نیست و ما همانند مراسمات مذهبی که برای ایام عاشورا و تاسوعا برگزار می شود و کاملا مردمی است طرح را اجرا می کنیم و فکر می کنم که از ابتدا راه ما اشتباه بود که در انتظار حمایت های دولتی و سازمانی بودیم. می بایست از ابتدا به خود مردم تکیه می کردیم که حمایت های مردمی و خیرین تا امروز خیلی به ما کمک کرده است. اینها علاوه بر این که یک حسینیه ای دارند و مراسمات مذهبی را در آن اجرا می کنند در کنار آن بحث نذر کتاب را نیز انجام می دهند و حتی کتاب های نذر را خود در میان مردم توزیع می کنند.

وی افزود: من فکر می کنم باید اجازه بدهیم که دوستان مسئولین فرهنگی کشور از همان راس که وزیرارشاد است تا کارشناسان فرهنگی از این طرح تنها ژست های خبری را بگیرند و مردم خودشان این قبیل کارهای فرهنگی را انجام بدهند. می توان گفت که در طول این چند سال که ما این طرح را اجرا می کنیم هرسال بهتر شده است و مردم شناخت بیشتری از این طرح پیدا کرده اند. امیدوارم که سال بعد پربارتر و بهتر انجام بشود.

حاجی آبادی با بیان اینکه درهای نذر کتاب به روی همه باز است عنوان کرد: اگر رسانه ها به این امر کمک بکنند قطعا این طرح در سطح کشور فراگیر خواهد شد. این کاری که ما انجام می دهیم در واقع یک خیمه و یک تکیه فرهنگی است و در آن به روی همه باز است و از کسی که به اندازه 5000 تومان بودجه دارد تا کسی که حتی این مبلغ را هم نمی تواند بدهد و تنها می خواهد کتاب را در دست افراد جامعه بچرخاند می توانند در این طرح شرکت کنند و به فراگیری این طرح کمک کنند.حتی به شکل خبری و اطلاع و ترویج سینه به سینه این طرح هم در واقع برای ما حکم این را دارد که دوستان در این طرح به همراه ما مشارکت داشته اند.

متولی طرح نذر کتاب همچنین در ارتباط با هفته کتاب و اقدامات این هفته ضمن اشاره به مناسبت زدگی در برنامه های فرهنگی اظهار داشت: تنها تاثیری که در هفته کتاب در این طرح مشاهده کردیم حضور پررنگ و پر رونق اهالی رسانه اعم از مطبوعات و سایت های خبری و رسانه های دیداری و شنیداری بوده است. هرچند بنده خیلی به این هفته های مناسبتی اعتقادی ندارم و می توان گفت که اگر ما هفته ای را به نام هفته کتاب نام گذاری می کنیم یعنی که تنها در همین یک هفته به کتاب فکر می کنیم و دیگر روزها را فراموش می کنیم و این مناسبت زدگی در تمام برنامه های فرهنگی ما وجود دارد و ما باید از این مناسبت زدگی فاصله بگیریم و کتاب را همیشه و در همه جا می شود خواند.

وی ادامه داد: ما اگر بتوانیم فرهنگ مطالعه را با همین طرح های اینچنینی در بین آحاد جامعه ترویج بدهیم می توانیم مطمئن باشیم که هم آگاهی مردم ما بیشتر خواهد شد و هم قطعا تغییر رفتار اجتماعی را شاهد خواهیم بود. می توان گفت که اگر گاهی ما رفتارهایی را در جامعه می بینیم که با هویت جامعه اسلامی ما هیچ تناسبی ندارد به دلیل این است که مردم خوب تربیت و آگاه نشده اند.

حاجی آبادی در ارتباط با نقش رسانه ملی در ترویج فرهنگ مطالعه گفت: امید من این است که رسانه ملی این زمینه بیشتر کمک کند و در کنار چیپس و پفکی که تبلیغ می کنند تبلیغات اینچنینی هم انجام بدهند. مثلا ما برای همین طرح می خواستیم که در برنامه کتابنامه رسانه ملی معرفی بشود و متاسفانه انگار دوستان فکر کردند که ما به بودجه های آنچنانی وصلیم و درخواست مبلغی زیادی کردند که ما توان پرداخت و انجام آن را نداشتیم. چرا که من به عنوان یک ناشر خصوصی از کار انتشاراتی خودم فاصله گرفته ام و به دلیل اینکه به آن اعتقاد دارم این طرح را اجرا می کنم اما دیگر نباید ضرر هم بدهم و کار را ما انجام بدهیم و ژست آن را دیگران بگیرند. اما اگر که فلسفه برنامه های اینچنینی حمایت از طرح های ترویجی فرهنگ کتاب خوانی باشد باید کارها به گونه دیگری انجام گیرد.

مدیر انتشارات هزاره ققنوس با اشاره به تعداد ناشران و کتاب های شرکت کننده در این طرح تصریح کرد: در حال حاضر که ما در ایام محرم این کار را انجام می دهیم بیشتر کتاب های حوزه دین و عاشورا را نذر می دهیم و کتاب ها از لحاظ کیفیت چاپ، محتوا و قیمت بسیار قابل توجه هستند. در حال حاضر در حدود 30 ناشر و 150 عنوان کتاب در این طرح مشارکت دارند. به هرچند که تعداد ناشران و کتاب ها بسیار بیش از این ها است و ما اطمینان داریم که در سال آینده و در نمایشگاه کتاب تعداد بسیار بیشتر خواهد شد چرا که در آن زمان تنها کتاب های حوزه عاشورا نیست و همه کتاب ها اعم از کودک و نوجوان خصوصا برای مناطق دور افتاده که کتابخانه ندارند و حتی همین تهران در مناطق محروم، کتاب های رمان، شعر داستان، و در همین هفته دفاع مقدس کتاب های ادبیات پایداری به این طرح اضافه می شود و با توجه به موقعیت زمانی و مناسبت های اجتماعی فرهنگی در واقع تعداد کتاب های ما کم و زیاد می شود.

حاجی آبادی با اشاره به مکان های توزیع کتاب های نذری گفت: در ارتباط با توزیع کتاب های نذری چه کسانی که می خواهند کتاب نذر کنند و چه کسانی که می خواهند کتاب نذری دریافت کنند می توانند به ستاد نذر کتاب که دفتر در انتشارات هزاره ققنوس مستقر است مراجعه کنند اما غیر از ستاد جاهای دیگری را هم داریم که کتاب ها برای توزیع و تقدیم به مردم در آنجا آماده است مثلا در برج میلاد و مکان های دیگری در سایر نقاط شهر و به اضافه اینکه از مدارس گرفته تا حسینیه ها و تکایا کتاب ها توزیع می شوند.

حاجی آبادی خاطر نشان کرد: برای بهتر اجرا شدن این طرح ما یک سامانه پیامکی به شماره 0210000365 راه اندازی کرده ایم که هرکس به آن کلمه "نذر" را ارسال کند آدرس سایت و تلفنها و اطلاعات لازم در اختیارش قرار می گیرد تا در صورت تمایل به عنوان عضوی از هر کدام از سه گروه ذکر شده با این ستاد در ارتباط باشد.

مصاحبه از حدیثه سوختانلو