موسی حقانی: تکیه‌گاه جلال، مرجعیت شیعی بود

به گزارش خبرنگار «نسیم»، محمد بقایی ماکان در دومین نشست جلال و شمس روشنفکران متفاوت که عصر امروز در ساختمان تاریخ معاصر ایران برگزار شد، با بیان اینکه قطعا هر متفکری را می توان تحت یک عنوان کلی که اندیشه محوری او را شکل می دهد مورد توجه قرار داد، گفت: به طور مثال ا با مُثُل می شناسند و یا دکارت را با کوجیتو،. آل احمد هم با یک موضوع و عنوان کلیدی که چیزی جز غرب زدگی نیست شناخته می شود هر چند که برخی معتقدند این عبارت از احمد فردید به ما رسیده است اما غرب زدگی که جلال از آن نام می برد با غرب زدگی فردید متفاوت است.

وی با بیان این مطلب که غرب زدگی در تاریخ ما عمری هزار ساله دارد، اظهار داشت: به عقیده ام جلال آل احمد غرب زدگی را روش مند شرح می دهد؛ در واقع وی این مفهوم را بر پایه میان سنت و تجدد مطرح می کند؛ در حالی که درباره مفهوم سنت تعریف مشخصی ارائه نمی دهد؛ به گونه ای که این مهم حلقه گمشده در تمامی آثار اوست. به عبارت دیگر برداشت جلال آل احمد از سنت مبتنی بر قاموس عربی است نه فرهنگ فارسی.

این محقق کشورمان با اشاره به سنتی که مورد قبول جلال آل احمد بوده است، افزود: در عربی سنت به معنای آداب و رسوم و شیوه عمل و از نقطه نظر دینی به باور اهل تسنن به مجموعه اعمال و رفتار پیامبر اکرم گفته می شود که اهل تشیع اعمال امامان خود را نیز به آن اضافه می کند و در حقیقت جلال چنین سنتی را قبول دارد؛ البته در فرهنگ ایرانی تعریفی برای سنت وجود دارد که در غرب زدگی جلال مجهول واقع شده است.

بقایی ماکان ادامه داد: جلال آل احمد در غرب زدگی همه مشکلات را گردن سرریشه داری می اندازد و نقش مردم را نادیده می گیرد؛ در حالی که این تفکر غلطی است، چرا که اندیشه جامعه ما در آن دوران مانند تفکرات یک کودک خردسال بود و قطعا روشنفکر باید در چنین جامعه ای به اندازه توقع داشته باشد.

وی با بیان اینکه جلال آل احمد را همانند پروانه ای بی قرار در بوستانی از گلی به گل دیگری حرکت می کرد اما وارد هیچ کدام از آنها نشده است، خاطر نشان کرد: جامعه ایرانی در دوران آل احمد به دلیل آشفتگی که داشت وارد عمق هیچ موضوعی نمی شود و سعی داشت با مسائل مختلف احساسی برخورد کند و به همین دلیل در آن جامعه به اندازه ای که به شعر توجه می شد به فلسفه اهمیت داده نمی شد، البته معتقدم آل احمد مانند یک نارنجک جنگی بود که در زمانه خودش رها شد تا لااقل آنها را از یک خواب آشفته بیدار کند.

حقانی: جلال آل‌‌احمد به مرجعیت شیعه تکیه کرد

موسی حقانی در پایان مراسم با بیان اینکه جلال آل احمد نگاه تمامیت خواه به غرب جدید دارد، گفت: وی غرب زدگی و روشنفکران را نقد می‌کند این نقد از دکتر خانلری آغاز شده و تا موسسه فرانکلین ادامه می یابد؛ از این رو باید بگوییم جلال غرب جدید یا به عبارت دیگر غربی را که در یک پایش در یونان است، نقد می کند؛ البته این غرب با تاریخ غرب تفاوت هایی دارد.

وی اظهار داشت: جریان دینی سنت‌گرا در ایران در مقابل غرب مقاومت می‌کرد که این مهم مورد توجه جلال قرار گرفته است؛ البته جریانی که جلال می تواند به آن تکیه کند مرجعیت شیعه است.

حقانی خاطر نشان کرد: از نظر بنده انتخاب و نگاه جلال در مسئله غرب زدگی خام نیست؛ چرا که وی به آداب و رسوم کشورمان احترام گذاشته و قطعا اگر در زمان حاضر می زیست، پیاده روی اربعین یکی از مهمترین مسائل وی به شمار می رود.