عضو هیأت علمی دانشگاه علامه: دولت یازدهم در تحلیل شرایط اقتصادی کشور دچار خطا شده

دکتر محمد قلی یوسفی، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد علامه در گفتگو با «نسیم» در خصوص اینکه بانک مرکزی برخلاف شعار دولت مبنی بر مخالفت با خلق پول بی‌پشتوانه در کشور، اخیرا 1.2 میلیارد دلار ارز بلوکه‌ حاصل از فروش نفت خام را به ریال تبدیل کرده و در اختیار دولت گذاشته است، درحالی که چنین منابع ارزی هنوز به دست بانک مرکزی نرسیده و بلوکه شده است. آیا این منجر به افزایش پایه پولی و تورم نمی‌شود؟ اگر اقتصاد سالمی داشته باشیم و یک استراتژی از قبل تعیین شده‌ای برای آن تدوین شده باشد که بر اساس آن عمل شود می‌توان انتظار داشته باشم که این منابع (تبدیل دلارهای بلوکه به ریال) در بخش‌های مولد مورد استفاده قرار بگیرد ولی با توجه به آنچه مسئولین تا الآن گفته‌اند که هدف‌شان انظباط پولی است این مغایر با آن اهداف است که دنبال می‌کنند.

خلق پول 1.2 میلیارد دلاری دولت افزایش پایه پولی، نقدینگی و تورم را در پی خواهد داشت

وی با بیان اینکه واضح است خلق پول 1.2 میلیارد دلاری دولت در یک چنین شرایط اقتصادی به طور قطع افزایش پایه پولی، نقدینگی و تورم را در پی خواهد داشت، افزود: طبیعی است که اگر دولت بخواهد کسری بودجه را بدین صورت جبران کند به هیچ عنوان پسندیده نیست و تنها منجر به افزایش نرخ تورم می‌شود و از طرفی باعث از بین رفتن منابعی می‌شود که متعلق به نسل‌های آتی است.

وی اظهار داشت: اگر در بخش‌های تولیدی و صنعتی این پول‌ها مورد استفاده قرار بگیرد، دولت بین بد و بدتر، بد را انتخاب کرده و در حال حاضر صنایع تولیدی ما با مشکل کمی سرعت در ظرفیت تولید و شرایط رکودی مواجه هستند.

یوسفی با اشاره به اینکه در شرایط رکود تورمی دولت باید سیاست برون رفت از رکود را اولویت نخست خود قرار بدهد، افزود: شرایط رکودی حتی اگر منجر به تورم شود اشکالش کمتر است نسبت به زمانی که بخواهیم نگاهمان به تورم باشد.

وی با بیان اینکه این قبیل پدیده‌ها، چیز جدیدی نیستند و دولت قبلاً هم این کار را صورت داده است و این انتظار می‌رفت که دولت چنین کاری را انجام ندهد و دولت‌های قبلی هم همین کار را صورت داده‌اند، بنابراین از نظر اقتصادی تفاوت خیلی زیادی بین سیاست‌های این دولت و دولت دهم وجود ندارد و ما نباید خیلی انتظار داشته باشیم که گشایش زیادی در سیاست‌های اقتصادی دولت اتفاق بیافتد.

دولت یازدهم در تحلیل شرایط اقتصادی کشور دچار خطا شده است

وی اظهار کرد: به نظر می‌رسد دولت یازدهم در تحلیل شرایط اقتصادی کشور دچار خطا شده است، زیرا کاهش تورم در زمان حاضر بر مبنای سیاست‌های اقتصادی دولت نیست، بلکه براساس کاهش انتظارات تورمی مردم بوده است، زیرا عوامل تورم‌زا در اقتصاد ایران همچنان پابرجا هستند و سیاست جدیدی در پیش گرفته نشده است.

عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد علامه در پاسخ به این سؤال راهکار خروج از رکود چیست؟ به نسیم اظهار داشت: زمانی که یک اقتصادی مثل ایران با مشکلاتی عدیده‌ای مواجه شده و در طول سال‌های مختلف مشکلاتش بیشتر شده است نمی‌توان انتظار شکوفایی را در این اقتصاد داشته باشیم.

وی با بیان اینکه مشکل رکود تورمی یک مشکل بلندمدت است، تصریح کرد: رکود تورمی یک مشکل کوتاه‌مدت نیست و آمار موجود نشان می‌دهد حداقل در همین دو سال اخیر بخش‌های مختلف اقتصادی ما رشد منفی داشته‌اند و در سرمایه‌گذاری هم با کاهش بهره‌وری روبه‌رو بوده‌ایم.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه رکود تورمی بیشتر جنبه نهادی دارد، عنوان کرد: مشکلات ما در رکود تورمی بیشتر جنبه نهادی دارد یعنی فضای نامناسب کسب و کار در آن تأثیرگذار است که در کوتاه‌مدت نمی‌توان آن را برطرف کرد.

امیدواری به نتیجه ‌بخش بودن لایحه خروج از رکود در طی 18 ماه آتی خوش‌بینانه است

وی نتیجه‌ بخش بودن لایحه خروج از رکود دولت در یک مدت زمان کوتاه را خوش‌بینانه عنوان کرد و به نسیم افزود: در مطلوب‌ترین شرایط با نرخ رشد 5 درصدی نیاز به حدود 8 سال زمان برای رسیدن به سطح درآمد سرانه سال 90 داریم، بنابراین امیدواری به نتیجه ‌بخش بودن لایحه خروج از رکود در طی 18 ماه آتی خوش‌بینانه است.

یوسفی در پاسخ به سؤال دیگر خبرنگار نسیم درباره اینکه چرا دولت برای یکبار هم که شده یارانه مرفهین را قطع نمی‌کند؟ توضیح داد: دولت دوست دارد چنین کاری را صورت بدهد ولی شدنی نیست. به دلیل اینکه تشخیص اینکه چه کسانی مستحق دریافت یارانه هستند و چه کسانی نیستند کار ساده‌ای نیست.

وی افزود: درست است که ضریب جینی به ما می‌گوید که چه دهکی چند درصد درآمد را از کشور دارد، اما معلوم نیست که این دهک‌ها چه کسانی باشند. آیا اینها در بین وزرا و یا ثروتمندان هستند و یا در بین اقشار ضعیف جامعه که تشخیص این کار دشوار است.

نفت در اقتصاد ایران هیچ جایگزینی ندارد

وی در پاسخ به این سؤال که طرحی در مجلس در دست بررسی که می‌خواهد دولت را از اتکاه به نفت خارج کند شما موافق این طرح هستید؟ اولاً نفت در اقتصاد ایران هیچ جایگزینی ندارد. نفت یک نعمت خدادادی است که درآمدهای بسیار کلانی در اختیار ما قرار داده و ما بلد نبودیم از این نعمت خدادادی به درستی استفاده کنیم.

وی اظهار داشت: مطمئن باشید اگر ما نفت نداشتیم وضعیتمان از افغانستان و اتیوپی بدتر می‌شد. بنابراین این درآمدهای نفتی است که علیرغم حیف و میل در کشور، ما هنوز به فلاکت کشیده نشده‌ایم ولی اینکه بگوییم مالیات‌ها هم می‌توانند جایزگین نفت باشند اصلاً مالیات‌ها ریشه نفتی دارند. ما مالیات‌ها را از حقوق کارمندان می‌گیریم که بودجه‌اش به وسیله نفت تأمین می‌شود. مالیات‌ها از طریق واردات که منشأ آن درآمدهای ارزی است و بنابراین اینها بیشتر آدرس غلط است و یک تدوین نادرستی از وضعیت اقتصاد ایران است و به هیچ عنوان چنین چیزی نیست. حالا اگر ما آن بحث فرار مالیاتی و ناتوانی و مشکلات گسترده‌ای که دال بر شناسایی آن افراد وجود دارد را در نظر بگیریم این کار ساده‌ای نیست که مسئولین بخواهند جبران کنند.

ارتباطی بین نرخ رشد و اشتغال به طور مستقیم وجود ندارد

یوسفی در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود رشد اقتصادی هنوز نرخ بیکاری در ایران بالا است؟ در دولت قبل عنوان شده بوده که به ازای هر یک درصد رشد میانگین بین500 تا 700 هزار شغل ایجاد شده است آیا در این دولت یازدهم اینگونه است؟ خیر. نه تنها در این دولت بلکه در دولت‌های قبلی هم چنین چیزی نبوده و اصلاً ارتباطی بین نرخ رشد و اشتغال به طور مستقیم وجود ندارد.

وی بیان کرد: هر یک درصد رشد اقتصادی تا الان حدود 25 هزار شغل ایجاد کرده است و با توجه به تخمینی که می‌توانیم بزنیم و مجموع بیکارانی که در چند ماه آینده هم وارد بازار کار می‌شوند، حدود هشت میلیون فرد بیکار داریم که با احتساب میزان رشد اقتصادی، حدود 64 سال زمان نیاز است که نرخ بیکاری در کشور کم می‌شود.

هیچ کس نمی‌تواند درباره قیمت جهانی نفت پیش‌بینی ارائه بدهد

او در پاسخ به این سؤال که مناسب‌ترین رقم برای نفت در بودجه چه رقمی می‌تواند باشد؟ به نسیم گفت: من نمی‌توانم چیزی را پیشنهاد بدهم، چون نمی‌دانیم برای نفت چه اتفاقی خواهد افتاد، از همین رو هیچ کس نمی‌تواند درباره قیمت جهانی نفت پیش‌بینی ارائه بدهد.

وی با اشاره به رو به افزایش بودن نیازهای کشور، افزود: باید به جای اینکه به فکر تعیین قیمت نفت در بودجه‌ها باشیم، مسئولین باید به فکر راه‌حلی برای کاهش هزینه‌ها باشند و ما باید یک بار برای همیشه تلاش کنیم که وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهیم که لازمه این کار افزایش درآمد دولت از طروق مختلف و کاهش در هزینه‌ها خواهد بود.

وی در پاسخ به این سؤال که کسری بودجه سال جاری چه میزان خواهد و آیا دولت در سال آینده با کسری در بودجه مواجه خواهد بود؟ گفت: هر سال بودجه تحت تأثیر سال‌های قبل قرار دارد. هر تصمیمی که الآن گرفته می‌شود برای اقتصاد در سال آینده اثر آنرا خواهد دید. بنابراین هیچ کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند چه میزان کسری خواهیم داشت.