روسها و هنرنمایی با Russia Today
وقتی امروزه کسی درباره قدرت نرم روسیه حرف میزند، اولین چیزی که به ذهن خطور میکند "راشا تودی" است/ در جریان بیداری اسلامی، روسها در قالب توریست به مناطقی میرفتند که اروپاییها به دلایل امنیتی از آن دوری میکردند
گروه بینالملل - نسیم: المانیتور در گزارشی به قلم "ماکسیم ساخوف"، از تلاشهای دولت پوتین برای بازسازی روابط روسیه با کشورهای منطقه، به تلاشهای مسکو برای بهره گیری از قدرت نرم اشاره میکند و می نویسد که روسیه در خاورمیانه به قدرت نرم روی میآورد.
چهره روسیه در خاورمیانه، چهرهای خشن با حکومت سیاسی خودمختارانه که در سیاست خارجه نیز قدرت سخت را پیشه میکند. حمایت مسکو از تندروهای منطقهای و مخالفت با دیگران، و مواضع این کشور در قبال تامین گسترده سلاح در خارومیانه موجب چنین دیدگاهی در منطقه شده است. گرچه اخیرا روسیه به قدرت نرم در بخشهای مختلف جهان دقت بیشتری میکند، اما راه درازی را باید بپیماید تا در زمینه قدرت نرم، قابل قبول به نظر برسد .
ابزارهای قدرت نرم روسیه به دو بخش تقسیم میشود: ابزارهای دولتی برای تعاملات بیشتر و سایر عوامل سیاسی که تصویر روسیه را در منطقه شکل میدهد.
وقتی امروزه کسی درباره قدرت نرم روسیه حرف میزند، اولین چیزی که به ذهن خطور میکند پرچمدار رسانههای بین المللی روسیه یعنی راشا تودی است. بخش عربی این شبکه به نام "روسیا الیوم"، یکی از بزرگترین سه شبکه تلویزیونی عربی در منطقه است. این شبکه که جان کری آن را "بلندگوی تبلیغاتی پوتین مینامد"، در ارائه مواضع روسیه در منطقه به خوبی عمل میکند .
طبق آمارهای "گوگل آنالتیک"، بیش از ۲.۵ میلیون کاربر از سایت عربی این شبکه به نام روسیا الیوم در چهار ماه نخست سال ۲۰۰۹ بازدید کردهاند و این شبکه ۲۹ برابر رشد بازدید کاربران را تجربه کرده است. در هفت کشور عرب، سوریه، مصر، امارات، عربستان، لبنان، کویت و اردن، ۵ میلیون مخاطب دارد، در حالی که مخاطبان کلیاش در خاورمیانه، شمال آفریقا، اعراب ساکن در اروپا بیش از ۳۵۰ میلیون نفر است. در ماه مه ۲۰۱۲، شمار ببیندگان کانال یوتیوب این شبکه به ۵۷ میلیون نفر رسید. آمارها نشان میدهد که محبوبیت این شکبه به دو دلیلی است: ۳۷ درصد از افراد میگویند که راشا تودی بیانگر روایت وقایع جهان از زاویهای دیگر است و ۲۱ درصد معتقدند محتوای خبری جذابی دارد. بدین ترتیب، روسیا الیوم از نسخههای عربی سایتهای دوویچه وله، فرانس ۲۴ و شبکه چینی CCTV محبوبتر است .
در جریان بهار عربی، چهره مسکو به شدت در منطقه تخریب شد و این رسانه توانست آن را به خوبی بازسازی کند. روایت روسیه از وقایعی که طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ در منطقه روی داد با روایت رسانههای غربی متفاوت بود. حمایت روسیه از بشار اسد نیز موجب شد تا برخی از نخبگان منطقه و گروههای دموکراسی خواه به دشمنی با روسیه روی بیاورند. خود این مساله کار را برای ارتقا سیاستهای روسیه در منطقه سخت کرد. روابط نه چندان دوستانه به حاکمان خلیج فارس که رسانههای منطقهای خود را دارند، نیز موجب شد تا روسیه را ملت خصمانهای ترسیم کنند. دو رقیب این شبکه یعنی العربیه و الجزیره، وقایع اکراین را با وقایع سوریه مقایشه کردند و سیاستهای روسیه را در هر دو موضوع به چالش کشیدند .
یکی دیگر از ابتکارات دولتی همکاری با روسیهای هاست. نقش این افراد که از گذشته به عنوان "عوامل تغییر" فعال بودهاند، امروز ملموس است. این موضوع شامل زوجهای روسی میشود که از قبل در منطقهای دیگر سکنی گزیدهاند. آژانس توسعه بین المللی روسیه تحت عنوان ( Rossotrudnichestvo ) به این افراد مراجعه میکند و در ابتدا تنها بر موضوعات فرهنگی، همکاریهای علمی، مطالعه زبان روسی و کسب روابط با یهودیان روسی متمرکز است. این آژانس هفت مرکز مرکز روسی علم و فرهنگ در اردن، لبنان، سوریه، مصر، مراکش، تونس و فلسطین دارد. انتقاد اصلی کار این مرکز این است که نتوانسته برای گروههای محلی هدف، دستور کاری تعریف کند که به اندازه کافی جذاب باشد. این مرکز جلساتی را برای بزرگداشت چهرههای روس مشهور برگزار میکند که ارزش کمی برای مردم منطقه دارد و اتلاف وقت دو طرف است .
بنابراین در سطح برقراری ارتباط با افراد، توجه بر روی زائرین و توریستها متمرکز است. این افراد تنها کسانی هستند که حاضرند پول و وقت قابل توجهی را صرف کنند و در بهار عربی، ناجی صنعت توریسم در مکانهای دیدینی معروف باشند، در حالی که بسیاری از اروپاییها به دلایل مسائل امنیتی از سفر به این مکانها خودداری میکردند. فقط حدود ۴۰۰ تاجر با سرمایه روسی در مصر هستند که سرمایهای بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار دارند و بر صنعت توریسم متمرکزند .
یکی دیگر از کانالهایی که ابزار مهمی برای استحکام رابطه با منطقه است، روسیهای مسلمانند. شمار دقیق مسلمانان روس هنوز مشخص نیست اما گفته میشود ۲۰ میلیون هستند. در عین حال، ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار نفر از روسیه سالانه مراسم حج را به جای میآورند. علاوه بر این، روابط خارجی با قبرس شمالی با منطقه خاورمیانه نیز میتواند فعالیت روسیه و مبادلات فرهنگی و آموزشی را افزایش دهد. البته این موضوع با مخالفتهای داخلی نیز روبروست چرا که برخی میترسند بازنگری رویکردها با دولتهای منطقه تاثیرات منفی و خطرات امنیتی شدیدی برای کشور داشته باشد. افزایش احساسات ملی گرایی در میان روسها و تنشهای داخلی نیز برای وجه روسیه علی الخصوص حین بازسازی روابط با دول منطقه اصلا خوب نیست .