برنامه "شعر و دنیای نشر ‌آن" با موضوع چاپ کتاب شعر با هزینه شاعر از رسانه ملی پخش شد

به گزارش خبرنگار «نسیم»، برنامه «شعر و دنیای نشر آن» شب گذشته با حضور صابر کاکایی، شاعر و منتقد؛ پرویز بیگی حبیب آبادی، شاعر و مدیر انتشارات فصل پنجم و رضا حاجی آبادی، مدیر انتشارات هزاره ققنوس و سعید بیابانکی به عنوان مجری از شبکه چهارم سیما پخش شد.

بیگی حبیب آبادی در ابتدای این برنامه گفت: در جشنواره های شعر مسائل زیادی رخ می دهد که به شعر و شاعر لطمه می زند و هر شیوه ای هم که به کار گرفته شده، ولی آسیب های جشنواره به شعر و شاعر همچنان وجود داشته است. ولی در حوزه پخش کتاب های شعر این آسیب ها وجود ندارد؛ چرا که مخاطب نگاه بسیار هوشمندانه ای دارد و این نگاه باعث می شود که کتاب های تاثیرگذار از سوی مخاطبان انتخاب شده و باعث بالا رفتن تیراژ اینگونه آثار می شود.

وی ادامه داد: برخی از مخاطبان که علاقه مند به کتاب هستند به دنبال نام ها می روند و نه نشانه های اصلی. البته در چاپ کتاب ها اصلا مافیایی وجود ندارد و تنها نگاه هوشمندانه مخاطبان است که باعث می شود کتابی پرفروش و کتاب دیگری به فروش چندانی نرسد.

رضا حاجی آبادی با بیان اینکه در حوزه چاپ کتاب بحث آپارتاید رسانه ای وجود داشته و بسیاری از چهره ها و ناشران نیز امکان ورود به رسانه ملی را ندارند، افزود: این مسئله مهمی به شمار می رود که نمی توان به راحتی از کنار آن گذشت و تصور می کنم مافیا به شکلی که الان تصور می شود، وجود ندارد، ولی بد و بستان هایی در حوزه شعر داریم.

کاکایی: برخی‌ معضل‌ها در حوزه شعر باعث بروز رفتارهای شبه مافیایی شده است

کاکایی در ادامه صحبت های حاجی آبادی گفت: مافیا در این حوزه وجود ندارد، بلکه برخی معضل ها منجر به بروز رفتار شبه مافیایی می شود و یکی از دلایلی که مخاطبان به سراغ برخی کتاب ها می روند، تعداد چاپ هایی است که در پشت جلد نوشته می شود. برگزیده شدن آثار در جوایز ابی و وجود فضای مجازی هم باعث شده که مخاطبان به سمت برخی کتاب ها بروند.

وی با بیان اینکه در حوزه تجدیدچاپ، جوایز ادبی و فضای مجازی با معضل هایی روبه رو هستیم، افزود: در حوزه تجدید چاپ باید عنوان کرد که بسیاری از تجدید چاپ ها به صورت صوری رخ می دهد و این مسئله به حربه ای برای ناشران تبدیل شده و آنها از این مسئله برای ایجاد بار روانی در مخاطب استفاده کنند. به طور مثال وقتی در روز اول نمایشگاه پیامک می آید که مثلا چاپ نخست فلان کتاب تمام شد، مخاطب ترغیب به خرید آن می شود.

شاعر کشورمان با اشاره به جوایز ادبی در حوزه شعر تصریح کرد: در این حوزه نیز به خاطر بسیاری از اتفاقاتی که در جوایز می افتد، الان بسیاری از جوایز ادبی در این زمینه از اعتبار ساقط شده است.

بهرامی: یارانه‌های دولتی بخش فرهنگ نقطه ایجاد نطفه مافیا در این بخش است

در ادامه علیرضا بهرامی، شاعر و روزنامه نگار در گفتگوی تلفنی با این برنامه گفت: معتقدم حتما در حوزه شعر و چاپ آثار مافیا وجود دارد، ولی آدرس را اشتباه می رویم؛ چرا که تا وقتی بحث مافیا می شود، همیشه عنوان شده که در حوزه پخش و توزیع مافیا داریم؛ در حالی که این حوزه کاملا مبتنی بر فرمول های اقتصادی عرضه و تقاضا عمل شده است و مادیات در این حوزه تعیین کننده است.

وی افزود: ما می خواهیم بر اساس تفکرات سوسیالیستی از فرهنگ مان پاسداری کنیم و به همین دلیل یارانه هایی را با ارقام کلان به این حوزه ترزیق می کنیم که اینجا نقطه شکل گیری نطفه مافیا است؛ به عبارت دیگر مافیایی که الان در حوزه شعر وجود دارد اصلا در حوزه واقعی و عینی بروز پیدا نمی کند، بلکه در حوزه حمایت های دولتی است که در تمام این سالها بروز داشته و ما با شبکه های قدرتمندی روبه رو هستیم که حتی مسئولان وزارت ارشاد چند سال است که قصد دارند با آنها مقابله کنند، نتوانسته اند.

شاعر و روزنامه نگار کشورمان ادامه داد: ما در مورد ناشران تخصصی باید بگوییم که تعدادی از این ناشران در حوزه شعر در تیراژهای انبوه کتاب هایی در حوزه های مذهبی منتشر می کنند که هیچ جا اثری از آنها نیست، یعنی نه در لیست انتشارات شان، نه در نمایشگاه ها و نه در انبارهایشان این آثار وجود ندارد که بخواهند عرضه کنند و این یعنی کتاب سازی.

بهرامی افزود: ما 3 ناشر بزرگ حوزه شعر داریم که سالی 200 کتاب حوزه شعر چاپ می کنند و در این میان تعداد زیادی هم کتاب در حوزه های دیگر را به اسم خودشان می زنند که اصلا وجود خارجی ندارد. به عبارت دیگر این 3 ناشر که اتفاقات ناشران قدرتمندی نیز هستند، در حوزه بروکراسی اداری سندسازی می کنند.

وی گفت: 30 سال است که برخی از کتاب های ممنوعه در کشور در پیاده روهای خیابان انقلاب فروخته می شود، این کار چه زمانی قرار است تمام شود؟ الان کتابی داریم که 6 سال است که از سوی وزارت ارشاد مجوز نگرفته، ولی نسخه جعلی آن با تیراژ 30 هزار نسخه در خیابان انقلاب فروخته می شود.

این شاعر و روزنامه نگار تصریح کرد: در کتابگردی که مسئولان داشته اند، همه این آثار را در کف خیابان ها دیده اند و با نگاهی هم از کنار آن گذشته اند؛ شاید به این دلیل است که افرادی که اقدام به فروش کتاب در کنار خیابان می کنند، دستفروش هستند؛ در حالی که گردش مالی فروش کتاب های ممنوعه بسیار زیاد است و فروشندگان آنها بدون کمترین هزینه ها این کار را می کنند.

بهرامی تصریح کرد: زمانی که به عنوان رسانه این مسئله را پیگیری می کنیم به ردپایی کسانی می رسیم که قرار است تصمیم گیر و محافظ حوزه فرهنگ باشند تا فرهنگ ما از طریق جنگ نرم آسیب نبینند.

حاجی‌آبادی: نوع نگاه و برخورد دولت با مقوله فرهنگ باعث بروز برخی از مشکلات در این زمینه شده است

در ادامه حاجی آبادی افزود: بخشی از این مشکلات به نوع نگاه و برخورد دولت با مقوله فرهنگ و کسانی که در این حوزه هستند، بر می گردد؛ متاسفانه برخی از شاعران و ناشران و حتی پخش کنندگان گاهی اوقات تنها هستند که دولت پول بدهد تا شاعران شعر بگویند و ناشران کتاب چاپ کنند و حتی بعد از چاپ دولت همین کتاب ها را بخرد، در حالی که باید در اهداف مان بازنگری داشته باشیم.

وی با بیان اینکه شاعر باید نیازهای مردم خود را احساس کرده و زبان گویای مردمش باشد، گفت: ما در انتشارات مان به چاپ آثار نگاه انسانی داریم و به شاعر که اشعارش را در فضای مجازی منتشر می کند و چند هزار نفر هم طرفدار دارد؛ کارت ویزیت چاپ اشعارش را می دهیم و اگر این کار را انجام ندهیم شاعران جوان به سمت افرادی می روند که 16 تا 20 میلیون تومان از آنها می گیرند که تنها آثارشان را چاپ کنند.

حبیب آبادی افزود: یک زمانی وزارت ارشاد قرار بود تیراژ کتاب هایی که فاقد ارزش ادبی لازم هستند را محدود کند؛ ولی این اتفاق نیفتد. الان نیز ما ناشرانی داریم که تخصصی شعر هستند ولی کتاب های مذهبی چاپ می کنند و چه بسا این آثار را در چند نسخه دیجیتال چاپ و بعد به وزارت ارشاد عرضه می کنند و زمانی که از خرید کتاب مطمئن شدند اقدام به چاپ آن می کنند، ولی به عنوان ناشر تخصصی کار می کنند.

حبیب‌آبادی: چاپ آثار ضعیف از سوی ناشران باعث بی‌اعتبار شدن ناشران می‌شود

وی تصریح کرد: ما در انتشارات مان شورایی داریم که در آن بسیاری از افرادی که می خواهند کتاب چاپ کنند را از این کار منصرف می کنند؛ اولا که از برای چاپ هر کتاب یک درخت قطع می شود و بعد هم اینکه افراد باید از بالفعل به یک شاعر تبدیل شوند و بعد کتاب چاپ کنند.

مدیر انتشارات فصل پنجم در پاسخ به بیابانکی که گفته بود اگر حاضر باشم 5 میلیون تومان به شما بدهم تا کتابم را چاپ کنید و صرف داشتن پول در کشور ممکن است که کتاب فردی چاپ شود، افزود: هرگز این کار را نمی کنیم. البته ما مسئول بقیه ناشران نیستیم، ولی در حوزه بنده اگر کتاب ضعیف باشد و حتی صاحب کتاب حاضر باشد 800 میلیون تومان به من ناشر بدهد تا آن را چاپ کنم، هرگز این کار را نخواهم کرد؛ چرا که با چاپ چنین آثاری اعتبارم از بین می رود.

وی گفت: شعر هویت و هنر ملی ما است و اگر در کشور ما یک پروژه جاده سازی به تاخیر بیفتد، آسیب پذیری دارد ولی این آسیب پذیری قابل جبران است؛ در حالی که در حوزه فرهنگ این آسیب ها باعث می شود تا ما به یک گسست فرهنگی برسیم و این گسست فرهنگی قابل جبران نیست.

بیابانکی افزود: گاهی چهره هایی که حتی شاعر نیستند، عنوان می کنند که به زودی دفتر شعری ام چاپ می شود و ناشری نیز اینگونه آثار را منتشر می کند و حتی در نمایشگاه کتاب 5 هزار نسخه از اینگونه آثار که اساسا شعر هم نیستند، به فروش می رسد و این مسائل بعد از گذشت مدتی باعث ایجاد مسائلی می شود.

کاکایی: برخی از ناشران به خاطر مسائل اقتصادی اقدام به چاپ کتاب‌هایی که شعر نیستند، می‌کنند

کاکایی درباره صحبت های بیابانکی گفت: اینگونه اتفاقات همگی مسائل اقتصادی هستند؛ به عبارت دیگر بسیاری از ناشران هستند که حاضر به چاپ چنین کتاب هایی می شوند. اصلا معتقد نیستم که ناشری تنها ناشر تخصصی شعر باشد؛ چرا که این توجیح اقتصادی ندارد و اگر ناشران ما رفتار حرفه ای را در تمام ضوابط کاری داشته باشند، باعث نمی شود که ما کتاب های زرد را در حوزه های مختلف داشته باشیم.

حبیب آبادی در پاسخ به صحبت های کاکایی گفت: حرفه ای بودن یعنی تخصصی شدن و دنیای امروز، دنیای است که افراد متخصص موفق هستند.

کاکایی با بیان اینکه نوکیا صنایع کاغذسازی بوده است، افزود: این برند بعد از مدتی بازار را بررسی کرد و چون می خواست در حوزه فرهنگی کار کند، در حوزه موبایل نیز سرمایه گذاری کرد، به عبارت دیگر کار تخصصی زمانی موفق است که باید درست انجام شود و اگر ما از افراد برای چاپ آثارشان پول بگیریم، دیگر کار تخصصی به حساب نمی آید.

حبیب‌آبادی: ناشری که به سمت تخصصی بودن حرکت می‌کند، نگاه حرفه‌ای دارد

حبیب آبادی تصریح کرد: ناشری که به سمت تخصصی بودن حرکت می کند، نگاه حرفه ای دارد و مخاطبان اینگونه ناشران دیگر سرگردان نیستند و الان حتی ناشری داریم که تنها در حوزه شطرنج کار می کند و موفق هم عمل کرده چرا که مخاطبان حرفه ای دارد.

کاکایی گفت: یکسری از آثار شاعران جوان با سرمایه گذاری شاعر چاپ می شود و این را نمی توان نادیده گرفت و اگر کار در حوزه فرهنگی درست انجام شود نیازی به این کار نیست، البته شاعران برجسته ما نیز 50 سال قبل اولین آثارشان را با هزینه شخصی چاپ می کردند، ولی آثارشان متفاوت بود.

حاجی آبادی درباره ورود غیرحرفه ای ها به حوزه نشر و فرهنگ گفت: متاسفانه همانطور که شاعران غیرحرفه ای زیاد شده اند، ناشران و پخش کنندگان غیرحرفه ای نیز زیاد شده اند و حتی مسئله غیرحرفه ای ها به رسانه ها نیز کشیده است. به عبارت دیگر افراد حرفه ای در این حوزه ها وجود ندارد و اوضاع نشر شعر در کشور ما بی شباهت به وضع کلی نشر در کشور نیست.

وی تصریح کرد: معاون فرهنگی وزارت ارشاد در دیدار با شهردار تهران گفته بود که اقتصاد و نشر کشور بیمار است، کتاب های شعر هم تابعه این وضعیت است و غیر از ناشران و شاعران و پخش کنندگان غیرحرفه ای که بسیار زیاد هستند به گونه ای که الان 13 هزار ناشر داریم و حتی در بخش دولتی هم اینگونه است، یعنی فرد کاندیدا می شود برای انتخابات یک حوزه فرهنگی که اصلا الفبای فرهنگ را نمی شناسد و این مسائل باعث ایجاد آسیب در حوزه فرهنگ و نشر شده است.

کاکایی: بیش از 2 هزار از کتاب‌های شعر مشخص نیست از سوی کدام ناشران منتشر می‌شود

کاکایی گفت: از شهریور 93 تا شهریور 94، حدود 3 هزار و 650 عنوان کتاب در زمینه شعر معاصر در کشور چاپ شده است و از این تعداد، حدود 674 کتاب از سوی ناشران یک کتاب شعری چاپ شده است، البته 3 ناشر به عنوان پرکارترین نشرها شناخته شده است که مجموع آنها هم 300 کتاب بوده است و ما اگر 10 ناشر حرفه ای دیگر هم به این آمار اضافه کنیم، مجموع کتاب های چاپ شده هزار عنوان کتاب می شود، سوال اینجاست که 2 هزار و 600 کتاب دیگر را چه ناشرانی چه می کنند؟

حبیب آبادی در این زمینه تصریح کرد: بحث در این زمینه به همان مسئله غیرحرفه ای ها بر می گردد و ناشر غیرحرفه ای همان ناشر غیرتخصصی می شود و وقتی ما به سمت تخصصی بودن حرکت کنیم، در حقیقت در مسیر درست قرار گرفته ایم.

کاکایی گفت: تخصصی بودن یعنی اینکه ناشری بتواند کارش را درست انجام دهد، نه اینکه تنها یک حوزه از کتاب ها را چاپ کنند و اگر نتوانیم کار تخصصی نشر را در زمینه ای مانند شعر انجام دهیم، بهتر است که به شعر آسیب نزنیم. ما باید فیلتر کیفی بگذاریم و رفتار بازار هدف را شناسایی کنیم، یعنی اگر مخاطب شعر کم است

گفتنی است، در این مراسم کتاب «چه زود مهمانی تمام شد» رسول یونان که از سوی انتشارت نیماژ منتشر شد، معرفی شد.