در گفتگوی تفصیلی «نسیم آنلاین» با عوامل مستند "A۱۵۷" مطرح شد
"A۱۵۷"، غم نامه مردم مظلوم خاورمیانه است/ با دیدن دختربچه‌های باردار، بهت زده شده بودیم
در میان عکس ها، عکسی از هیلن را دیدم. عکاس به من گفت که این دختر پدر ندارد و مادر و برادرش هم مفقود شده و وقتی گفت که این دختر باردار است، بهت زده به وی نگاه کردم؛ زمان گذاشت تا متوجه شدم که وی چه حرفی را زده است.
گروه فرهنگی «نسیم آنلاین»- داعش؛ نامی که با ارعاب و جنایت عجین شده و چندسالی است حجم مهمی از اخبار روزانه رسانه را به خود اختصاص می دهد. معلوم نیست پایان کار این گروه چه می شود و کجاست اما این مساله قطعی است که در تاریخ سیاسی جهان به این زودی ها حذف شدنی نیست و تا سال ها در خصوص ابعاد مختلف آن بحث و تبادل نظر خواهد شد.
داعش در کنار همه جوانب سیاسی و فرهنگی خود در منطقه غرب آسیا یک "بحران" به وجود آورده و هر جا که "بحران" باشد مستندسازان هم آنجا خواهند بود تا حقیقت را بی واسطه به مردم نشان دهند.
ایرانیان نیز به دلیل اهمیت و تاثیر این بحران بر کشور خود مستندهای زیادی در مورد داعش ساخته اند، یکی از این مستندها را حوزه هنری تهیه و تولید کرده است.
« A157 » بهترین مستند سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر انتخاب شد؛ مستندی که با نشان دادن مصائب 3 دختر آواره سوری از تبعات و آینده مبهم دنیا سخن گفت.
با بهروز نورانی پور، کارگردان و کامران جاهدی، تدوینگر این مستند به گفتگو نشستیم که متن کامل آن به شرح زیر است:
« نسیم آنلاین »: مستند « A157 » درباره مشکلات زندگی مردم سوریه است؛ به نظر شما تا چد توانست این مشکلات را به درستی به مخاطبان نشان دهد؟کامران جاهدی، تدوینگر: مهمترین ویژگی این مستند این است که یک زنگ خطری برای ما ایرانی‌ها پیرامون اتفاقاتی که اطراف کشور ما در حال رخ دادن است، را به صدا در می‌آورد و باید این دیده شود و علاوه بر اهالی سینما و هنر معتقدم مردم عادی هم باید این مستند را نگاه کنند.
بیش از ده سال است که با نورانی پور دوست هستم و امسال تابستان در خدمت ایشان بودم. البته من حتی قبل از این پروژه خیلی درگیر مسائل سوریه و داعش بودم تا اینکه امروز دعوت کردند برای این پروژه و وقتی شخصیت راشا را در مستند دیدم به خودم گفتم باید در این اتفاق سهیم باشم.
جاهدی: "A157" یک غم‌نامه از تاریخ روزگار امروز دنیا به شمار میرودبه نظر این مستند یک غم نامه و ثبت یک مقطعی از تاریخ روزگار امروز خاورمیانه است و واقعا پروژه سختی بوده است. معمولا افراد در پروژه‌ها در سینما و سر صحنه لذت می‌برند؛ اما در این مستند وقتی درگیر تدوین بودم واقعا در برخی مواقع اعصابم به خاطر اتفاقات این مستند خرد می شد؛ چرا که مگر می‌شود دوتا دختر کوچک اینقدر بدبخت باشند یا اینقدر مصیبت به سرشان بیاید. خودم در برخی صحنه ها واقعا می بریدم و کار را دو ساعت تعطیل می کردم و می رفتیم تا هوایی بخوریم و وقتی به خانه بر می گشتم برای امنیت و آرامشی که در کشورمان حاکم است بیش از پیش خدا را شکر می کردم.
« نسیم آنلاین »: با توجه به صحبت هایتان در هنگام تدوین سکانس هایی را حذف کردید؟جاهدی: معتقدم در این مستند مدیوم سینما را رعایت کردیم؛ البته تدوین در سینما برای مستند و فیلم داستانی خیلی متفاوت است؛ مثلا در مستند یک قصه ای تلخ مثلا تجاوز به یک دختر ده ساله است و قطعا مخاطب بعد از دیدن برخی سکانس ها می برد و باید به آن اجازه نفس کشیدن داد. ایجاد ریتم و تداومی که در تدوین در مستند بسیار سخت است و اینکه بخواهیم مخاطب را 70 دقیقه پای یک مستند تلخ نگه داریم کار بسیار مشکلی است؛ چرا که مخاطب گاهی فیلم های کمدی را هم در نیمه رها می کند. ولی در مستند نگه داشتن مخاطب خیلی کار سختی‌تری است، چون ما بازیگر زیبا نداریم و خیلی امکاناتی که در سینمای داستانی وجود دارد را نداریم.
البته در مستند « A157 » اتفاقات تلخ تری هم داشتیم ولی با صحبتی که با نورانی پور کردیم دیگر آن قسمت ها را در مستند قرار ندادیم که یکی از آنها پسر بچه ای بود که در مستند سوخته بود، ولی دیگر داستان آن را به تصویر نکشیدیم. به عبارت دیگر در هر چادری که در آن اردوگاه وجود دارد داستان های تلخی وجود داشت که بسیاری از آنها را به تصویر نکشیدیم؛ با این حال معتقدم در نگه داشتن مخاطب موفق بوده ایم.
جاهدی: معتقدم برجسته‌ترین بخش این مستند کارگردانی آن است، چرا که کارگردانی در این مستند محسوس نیست، ولی کارگردان بسیار هوشمندانه با همکاری فیلمبردار عمل کرده است و تمام سکانس ها را با یک دوربین فیلمبرداری کرده اند در حالی که شاید مخاطب تصور کند دو دوربین به ضبط سکانس ها پرداخته است.
با این حال اگر دوباره می خواستیم تدوین مستند را از اول انجام دهیم؛ نهایتا 5 درصد آن را تغییر می دادیم، ولی کلیت فیلم همان فیلمی است که الان تدوین کرده ایم؛ چرا که به نظر فیلم درست تدوین شده و ندیدم که کسی از مستند خسته شود؛ در حالی که برخی از مستندهای جشنواره فیلم فجر این ویژگی را نداشتند.
نورانی‌پور: چطور یک فیلم به عنوان اثر برگزیده انتخاب می‌شود، ولی تدوین آن مورد توجه داوران قرار نمی‌گیرد؟یکی از مهمترین شوک هایی که امسال داشتیم در اختتامیه جشنواره فیلم فجر و اختتامیه جشنواره حقیقت بود؛ چرا که تدوین ما محروم شد و به آن بسیار ظلم شد؛ در حالی که تدوین چنین پروژه ای بسیار سخت است. کارگردان ایده های خود را دارد ولی تدوین آن بسیار سخت است.
نورانی پور: مگر می شود فیلمی بهترین فیلم انتخاب شود؛ ولی تدوین آن دیده نشود؟ فیلمی که سیمرغ بهترین فیلم یک جشنواره را می گیرد، قطعا مولفه هایی داشته که به این نقطه رسیده است؛ ولی برداشت ها و شنیده های ما از جشنواره سینما حقیقت، برداشت های خوبی نبود.
جاهدی: درست است من بعضی جاها احتیاط را رعایت کردم ولی واقعاً درباره جشنواره سینما حقیقت باید گفت که مگر می‌شود یک فیلم فیلمبرداری، صدا و کارگردانی اش خوب باشد و کاندید بهترین فیلم شود و جایزه هم بگیرد، اما نقطه اتصال این ها به هم که همان تدوین است، اصلا مورد توجه قرار نگیرد و حتی کاندید هم نشود!
« نسیم آنلاین »: بخش تدوین مستند «A157» در جشنواره فیلم فجر نیز کاندید نشد؟جاهدی: نه. در حالی که مگر می‌شود یک فیلمی بهترین فیلم انتخاب شود، ولی تدوین خوبی نداشته باشد! در حالی که در میان اسامی داوران جشنواره سینما حقیقت اسم استاد زاهد جهرمی هم وجود داشت و من در گذشته در جشنواره ای که وی حضور داشته کاندید هم شدم، ولی در سینما حقیقت فیلم‌هایی برای تدوین کاندید شدند که ایراد تدوینی داشتند. به عبارت دیگر آثاری که تدوین تلویزیونی داشتند در جشنواراه سینما حقیقت کاندید شدند، در حالی که پرده سینما هر فریم 70 متر مربع است و اگر یک فریم اضافه باشد ببینده 70 مترمربع اضافه خواهد دید؛ از این رو تدوینگر باید مدیوم را به خوبی بشناسد.
نورانی پور: ما فیلمی را روایت می کردیم که با بسیاری از محدودیت های اخلاقی روبه رو بود و ما به بسیاری از برش های المانی فکر می کردیم در این مستند. به عبارت دیگر ما نقاط درخشانی را با سبک برش المانی ایجاد کردیم.
این مستند گفتگومحور نبود و فیلمی نیست که درباره یک موضوع اجتماعی یا بنای تاریخی باشد؛ بلکه ما درباره یک موضوعی که خودش شرم ذاتی را دارد، فیلم ساخته ایم و در این شرایط ما تصویر گرفتیم و برش زدیم.
جاهدی: در حالی که اگر با این مسئله به طور هوشمندان برخورد نمی کردیم، مستند تنها یک اثر گفتگومحور می شد. اینکه شما در یک اردوگاهی که هیچ جذابیت بصری نیست، فیلمبرداری کنید؛ از سوی دیگر نزدیک شدن به شخصیت های فیلم کار بسیار سختی بود. اینکه دختری که هموطن ما نیست و با فرهنگ متفاوتی نسبت به ما بزرگ شده است، بخواهیم صحبت کنیم و فیلم بسازیم کار بسیار دشواری است که به نظرم این مهم دیده نشد؛ در حالی که ما سبک تداعی معانی را ایجاد کردیم و به عبارت دیگر برخی از حرف هایمان را در این مستند با برش و کات به مخاطب نشان دادیم.
به طور مثال آنجایی که دختران از سرما صحبت می کردند من به شخصا در برج میلاد احساس سرما کردم و این کار را هم با کات و تدوین و به اصطلاح با فضای تدوینی مان ایجاد کردیم تا این اتفاق روانی به مخاطب منتقل شود که تا چه اندازه زندگی این دختران سرد است و آینده مبهمی دارند.
با این حال تدوین مستند واقعاً مورد بی مهری قرار گرفت و فکر می‌کنم در اکران‌های خارجی و فستیوال‌های خارجی تدوین کار بهتر دیده شود؛ چرا که در فستیوال‌های خارجی دیگر کسی رفیق کسی نیست و به شدت به تأثیر هر بخش از یک فیلم بر دیگری توجه می کنند.
نورانی‌پور: در این مستند حتی یک گلوله هم شلیک نمی‌شود ولی سراسر از تبعات و خطرات جنگ گفته‌ایم « نسیم آنلاین »: در کشوری مثل سوریه سوژه های مختلفی برای مستند شدن وجود دارد، چه شد که به سراغ سوژه این دختران رفتید؟نورانی پور: ما در سوریه نبودیم، بلکه در کردستان عراق در لب مرز ترکیه بودیم و هنگامی که در آنجا مشغول تولید فیلم بلندم بودم با یک عکاس جنگی آشنا شدیم و قرار شد وی به صورت کوتاه و مقطعی با ما همکاری کند و وقتی قرار شد وی چند تا عکس را به ما نشان دهد، در میان آنها عکسی از هیلن را دیدم و این عکاس به من گفت که این دختر پدر ندارد و مادر و برادرش هم مفقود شده و وقتی گفت که این دختر باردار است، بهت زده به وی نگاه کردم و زمان گذاشت تا متوجه شدم که وی چه حرفی را زده است. دو هفته بعد وقتی با وی یک دیداری داشتیم به روایت « A157 » رسیدیم.
« نسیم آنلاین »: قطعا قرار گرفتن دختران این مستند جلوی دوربین و راضی کردن آنها به صحبت کردن کار بسیار سختی بود، چه شد که آنها راضی به صحبت کردن آن هم جلوی دوربین شدند؟نورانی پور: اینکه چقدر این کار سخت بودن یک بخش است و اینکه چرا به این تصمیم رسیدیم یک بخش دیگر. در وهله اول به آنها گفتیم که فقط درباره جنگ صحبت می کنیم و می خواهیم فقط در این زمینه که شهر شما چگونه سقوط کرده با هم صحبت کنیم. بعد از اینکه در این زمینه صحبت کردیم کم کم در دقیقه 8 یا 10 فیلم به سراغ کلید واژه هایی مانند مادر رفتیم. به عبارت دیگر ما با مادر شروع کردیم و فیلم به جلو رفت و دیدیم دلتنگی دختران برای واژه‌ای به اسم مادر چقدر زیاد و عمیق است. حتی سر فیلمبرداری حساسیت زیادی داشتیم که دیالوگ‌ها را چقدر خرج کنیم، ولی دختران با این واژه بسیار متحول شدند و متوجه شدیم که در « A157 » یک چادری داریم که در آن کلیدواژه مادر چقدر احساس های متضادی را ایجاد می‌کند؛ یعنی یک گروهی مادر را عاشقانه دوست دارند و یک نفر دیگر اصلا خاطرات خوبی از مادرش نداشت.
جاهدی: این فیلم به حدی متریال دارد که اگر بخواهیم می توانیم دوباره یک « A157 » دیگر تدوین را کنیم ولی چیزی که الآن در این مستند دیده می‌شود جان مطلب است. یعنی هر آنچه که باید گفته می‌شد در مورد فیلم بیان شده است. البته دختران این مستند بر روی واژه مادر حساس بودند و مادر یک واژه عجیبی بود و معتقدم که قرن حاضر قرن زن است و بسیار خوشحالم که ما جزو اولین نفرهایی بودیم که به سراغ این سوژه رفتیم؛ چرا که شاید مستندهای زیادی درباره جنگ ساخته شود، ولی خودم مستندی تا این اندازه غریبانه و دخترانه درباره جنگ ندیده ام.
نورانی پور: این مستند شلیک یک گلوله را هم نشان نمی دهد ولی سراسر از خطر و مخاطرات جنگ صحبت می کند.
جاهدی: گاهی گروه ساعت ها راه می رفت ولی دختران عنوان می کردند که امروز نمی توانند صحبت کنند و به عبارت دیگر شاید گروه ساعت ها حرکت می کردند و تنها یک دقیقه فیلمبرداری می کردند که شاید این یک دقیقه اصلا مورد استفاده نمی شد و به نظرم این پروژه بسیار پرفراز و نشیبی بود.
و وقتی که در تدوین ما با متریال رو به رو می‌شدیم من خیلی اوقات خودم می‌گفتم مثلاً چه لزومی دارد ما خودمان را درگیر می‌کنیم ولی وقتی که به جشنواره آمدم و ری اکشن‌ها را دیدم دیدم فیلم من یک رسالت بود و فکر کنم ما توانستیم خوب از عهده‌اش بر بیاییم.
« نسیم آنلاین »: در حوزه مسائل فنی با چه مشکلی روبه رو بودید؟نورانی پور: ما درباره مسائل فنی فکر کرده بودیم. ما به لحاظ تکنیک با مهدی آزادی مرور کردیم که در شرایط مختلف به چه دوربینی نیازی داریم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که باید از یکسری فاکتورها گذشت و به یک دوربین استراتژیست تری برسیم تا این دوربین بتواند به سرعت لحظه ها را ثبت کند و این اتفاق خوشبختانه با انتخاب نوع دوربینمان اتفاق خیلی خوب افتاد و این به خار مشکل مالی یا بحث های دیگر نبود.
از سوی دیگر تصمیم گرفتیم روزهای اول دوربین را بسیار هوشمندانه با دختران مستند درگیر کنیم و اینگونه نباشد که این موجود ناشناخه یک باره بخواهد گریبان دختران را بگیرد که اگر این اتفاق می افتد عملا می توانست خفقان ایجاد کند.
جاهدی: این اثر یک مستند چریکی محض به شمار میرودجاهدی: مسئله ای که خیلی مهم است در این مستند که متاسفانه مورد توجه داوران قرار نگرفت این است که ما مستند را در شرایط جنگی ساختیم و این بسیار با ساخت مستندی درباره یک عمارت متفاوت است. به عبارت دیگر اینکه من به عنوان فیلمبردار، کارگردان و صدابردار در یک موقعیت عادی نیستیم چرا که هر لحظه ممکن است اتفاقی رخ دهد و ما در شرایط عادی و در کشور خودمان نیستیم که اگر اینگونه بود قطعا شرایط متفاوت بود و داوران باید به این مهم توجه کنند.
داوران باید به لوکشین مستند توجه کنند، اینکه ما در چه شرایطی فیلم ساختیم و دیگران مستند در چه موقعیتی، ما در عراق ناامن و دیگران در ایران امن. اگر یک روزی در مقام داوری قرار بگیرم به این مسائل توجه می کنیم؛ البته کار بسیار سختی است مستند « A157 » یک مستند محض و چریکی بوده است.
« نسیم آنلاین »: تا امروز مستندهای زیادی درباره داعش و وقایع سوریه ساخته شده که بعضی از آنها هم بسیار مورد توجه قرار گرفتید، ساخت اینگونه آثار چه ضرورتی دارد؟نورانی پور: گاهی این توضیح ها به سمت توصیه می رود؛ در حالی که وقتی فیلمساز می خواهد به یک مسئله و چالشی ورود کند، یک اعتبارسنجی از موضوع و سوژه موردنظرش خواهد داشت و اگر الان اعتبارسنجی ما از داعش و اتفاقات سوریه اعتبارسنجی بزرگی است، پس ضرورت دارد به آن بپردازیم که این ضرورت احساس می شود؛ ما علیه افراطی گری و خشونت و مصایب و مشکلات جنگ فیلم ساخته ایم.
مهمترین عبارتی که یکی از دوستان در جشنواره فیلم فجر درباره « A157 » گفت این بود که زندگی، جنگ را بالاخره شکست خواهد داد و جریان زندگی در این مستند جنگ را شکست داد. البته اینکه چه ضرورتی در این زمینه است و چه به سبکی مسئله ای است که فیلمساز باید درک کند چرا که فیلمساز باید همیشه یک گام جلوتر از مخاطب باشد؛ چرا که فیلمساز و خبرنگار با مردم عادی متفاوت است.
جاهدی: وظیفه هنرمند این است که آنچه را که مردم عادی نمی بینند را ببیند و نسبت به آن اعلام خطر کند. امروزه جنگ در کنار گوش وجود دارد و مردم ما باید نسبت به آن هوشیار باشند.
به نظرم به عنوان یک ایرانی که وطنم را خیلی دوست دارم، امنیت خیلی ارزشمند است و مردم باید این مستند را ببینند تا بدانند امنیتی که الان داریم به سختی برای کشور ایجاد شده است. مردم باید بدانند در کشوری مثل سوریه که تفرقه وجود داشت الان کدام گروه سود می برد؟ نه عرب، نه کرد، نه مسیحی و نه شیعیان در این کشور در امان نیستند و به نظر این زنگ خطر را مستندساز و فیلمسازی که به مسائل روز واقف است، می تواند به صدا در آورد.
نورایی پور: می‌توانست فیلم بلندش را درباره عاشقانه یک دختر و پسر بسازد، ولی شرایط اینگونه ایجاب می کرد که این مستند ساخته شود ولی نورانی پور عنوان کرد که الان وقت ساخت فیلم بلند نیست، بلکه باید مردم را از این خطر آگاه کنم و باید عواقب تفرقه را نشان می داد و به نظرم این رسالت یک مستندساز است.
نورانی پور: همه این مسئله را می گویند و الان درگیر بحث اکران بین المللی فیلم هستیم و افراد زیادی خواهان اکران بین المللی مستند هستند. مذاکراتی هم برای اکران مستند در جشنواره برلین داشتیم و امسال اکران دانشگاهی مستند را خواهیم داشت. البته برنامه ریزی داخلی مان انسجام داریم.
هدف مان از اکران مستند این است که رنج جنگ و تبعات جنگ را نشان دهیم؛ چرا که تبعات جنگ مختص امروز نیست؛ بلکه تبعات جنگ کودکانی مانند دیاب هستند که باید 5 یا 10 سال بعد منتظر حضورشان در خاورمیانه باشیم و این مهم یک بخش از تبعات جنگ است. به عبارت دیگر ما باید منتظر کاراکترهایی باشیم که با تبعات جنگ دست و پنجه نرم کردند و باید منتظر نسلی باشیم که ناخواسته اسیر موضوع و موضعی شد که هیچ خواسته ای درباره آن نداشت.
نورانی‌پور: جنگ یک بازی مردانه است، ولی 80 درصد بار جنگ‌ها را زنان و کودکان به دوش میکشندمعتقدم جنگ یک بازی مردانه است که خالق آن نیز اغلب مردان هستند و زنان نقش خاصی در جنگ ندارد، ولی 80 درصد بار جنگ بر دوش زنان و کودکان است و در این فیلم به این مهم بسیار پرداخته ایم تا جایی که در آخر کار به این نتیجه رسیدیم که در پلان هایمان تعداد مردهای به تصویر کشیده شده، بسیار کم است و تنها سکانس های خاصی مانند افسران امنیتی اردوگاه را در مستند درباره مردان داریم و از این کدگزاری ها در مستند و هدف گیری اثر بسیار راضی هستیم؛ جرا که مخاطب باید از یک منظر دیگر افراطی گری را می دید که این اتفاق در این مستند افتاد.
« نسیم آنلاین »، برخی از آثار مانند « A157 » خیلی در جشنواره ها دیده نمی شوند که برخی آن را به دلیل سلیقه ای بودن داوری ها می دانند، این مسئله درباره مستند شما هم رخ داد؟نورانی پور: درباره جشنواره سینما حقیقت باید بگویم که داوری سلیقه ای است، اگر در جشنواره ای با سلیقه چندنفر به من سیمرغ دادند و در جشنواره ای دیگر بنا به سلیقه داوران این اتفاق نیفتد، ولی اینکه در بخش ملی کل فیلم را زدند، برای عوامل مستند قابل هضم نبود.
زمانی که چنین آثاری دیده نمی شوند، قطعا نمی توانیم از خط بعدی عبور کنیم؛ در حالی که مستند در اکران های جشنواره فیلم فجر به شدت دیده شد؛ ولی انتخاب افراد برای انتخاب یک اثر برگزیده دینی بر عهده مدیر یک جشنواره است.
جاهدی: مگر می شود فردی که سینمای مستند را درک نکرده است، به عنوان یک داور در جشنواره انتخاب شود.
« نسیم آنلاین »: خودتان به اینکه چنین آثار دیده نمی شوند، اذعان کردید، هدف اصلی تان از ساخت این مستند تنها به صدا در آوردن زنگ خطر درباره داعش است؟نورانی پور: اصلا به این موضوع فکر نمی کردم، بلکه ما سمیرغ ما را از مردم گرفته بودیم، این مستند در سینماحقیقت 2 یا 3 بار به سانس اضافه کشیده شد؛ در سینما فلسطین از برخی عوامل تولید درخواست کردم که سالن را خالی کنند تا برخی از بزرگان سینما بنشیند، بنابراین مخاطب مایل هست که حرف های این چنینی را بشنود، ولی متاسفانه نمی دانم چرا عده ای تمایلی به این مستند نداشتند.
البته خوشبختانه در جشنواره فیلم فجر این مستند دیده شد.
« نسیم آنلاین »: تا الان چقدر توانستیم ماهیت اصلی داعش و گروه های افراطی را توسط مستندسازان به مخاطبان نشان دهیم؟نورانی پور: آثار زیادی در راه خواهد بود و به متناوب خروجی آثار را می بینیم که یکی از آنها شبکه افق است؛ اشاید این اندازه کم، کافی و یا زیاد باشد؛ ولی مسئله مهم روایت و عنصر نوآوری در آثار است؛ چرا که گاهی روایت ناقص از یک سوژه می تواند به آن لطمه بزند. به عبارت دیگر ما باید به آثارمان بعد بین المللی بدهیم؛ تا بتوانیم ایدئولوژی و تفکرمان را هم به تصویر بکشیم ؛ چرا که هالیوود با این بعد توانست مخاطب پیدا کند.
در حقیقت ما باید به یکسری قواعد در حوزه سینما مانند ابداع، نوآوری و خلاقیت بپردازیم. درباره سوریه باید عنوان کرد که امروز مسئله جنگ و جنگ خاورمیانه موضوعی است که همه از آنها اطلاع دارند، ولی به تصویر کشیدن آن نیازمند زاویه نگاه است که این مسئله بسیار مهمی است و زاویه نگاه به مسئله جنگ باید نوآوری، خلاقیت و ابداع داشته باشد.
« نسیم آنلاین »: عنوان کردید که یکی از تبعات جنگ وجود کودکانی است که 5 یا 10 سال آینده در خاورمیانه ظهور می کنند، چقدر به این مهم در مستند پرداختید؟نورانی پور: در این مستند پسری را نشان دادیم که طی یک شوخی با بنزین سوخته بود و این آثار خشونت در جنگ است؛ البته فکر می کردیم باید کمتر این خشونت ها را نشان دهیم.
جاهدی: هدف فیلم نشان دادن دختران در این مستند بود و ما نمی توانستیم بیش از حد به شاخ و برگ ها بپردازیم؛ البته هر شاخ و برگی که می خواستیم برویم داستان های خاص به خودش را داشت. یعنی 17 هزار سوژه وجود داشت، ولی به نظرم انتخاب سوژه عالی بود، در حالی که واقعا نزدیک شدن به این دختران و حتی نزدیک شدن به آدم ها بسیار سخت؛ چرا که در ایران اگر می خواستیم درباره پهلوانی که معرکه می گرفت مستند بسازیم با اینکه شخصیت مرد است و حتی می توانیم با وی فارسی صحبت کنیم، کار مشکل خواهد بود چه برسد به اینکه در کشور دیگری بودیم و شخصیت های مستند هم به هیچ کس اعتماد نداشتند.
« نسیم آنلاین »: هدف تان از «A157» به تصویر کشیدن نشانه های آغاز جنگ دیگر در آینده نزدیک بوده است؟نورانی پور: ما ابتدای مستند رابا آینده شروع کردیم؛ اتفاقا ما این کلیدواژه را دست گرفتیم که با همین مسیر را طی کنیم. یک لایه از فیلم به دختران و مشکلات شان می پردازد، ولی اثر یک لایه دیگری هم دارد که مغفول مانده است که آن فتح خاک و فتح جنسیت و آینده نگری است که خیلی دیده نشده است.
جاهدی: نسلی پر از تنفر و کینه در حال بزرگ شدن هستند و باید در آینده منتظر اتفاقات بدی باشیمفیلم به طور کدگذاری شده و مشخص در برخی پلان ها به آینده مبهم این کودکان می پردازد.
جاهدی: متاسفانه نسلی پر از تنفر در حال رشد هستند، البته وضعیت دیاب و دیاب ها از فرزندانشان بسیار بهتر است و اگر شرایط همین گونه به پیش رود، مشخص نیست فرزندان آنها چگونه خواهند بود. حتی در بهترین شرایط اگر امروز جنگ تمام شود واینها به سوریه برگردند و فضا امن شود، این دخترها پر از کینه هستند از آدم‌ها و سیاست‌هایی که این بلا را سرشان آورده‌اند و مطمئن باشید که بچه‌هایشان را برای انتقام بزرگ خواهند کرد. به همین دلیل به نظرم بهتر است جهان از این مسئله آگاه شود.
زمانی که مستند به فستیوال های جهانی برود باید اثر از سوی مسئولین مدنی و سیاسی دنیا نگاه شود تا بفهمند که چه اشتباهی کرده اند که قطعا اتفاقاتی بدی در راه است که امروز را می توان روزهای خوب تلقی کرد.
« نسیم آنلاین »: پیش بینی تان از اکران مستند و استقبال مخاطب چطور است؟نورانی پور: به نظرم مخاطب مستند را درک کرده است و اتفاق جشنواره سینماحقیقت خوب بود تا مسئولان حوزه پخش مستندهای سینمایی را در حد قابل قبولی به مخاطبان عرضه کنند و خلاءهای موجود را برطرف کنند. البته مطمئن باشید در آینده سینمای ایران از سینمای مستند کشور حرف های تازه و خوبی خواهد شنید و قطعا سینمای مستند از سینمای داستانی پیش رو تر خواهد بود؛ همچنین مستند می تواند به چرخه سینما و اقتصاد سینما کمک کند.
نورانی پور: سینمای مستند یک خصوصیتی دارد که یکی از آن قدرت عمق بخشی بالای آن است؛ چرا که سینمای داستانی ما در سطح مانده است ولی سینمای مستند می تواند به عمق داستان برود و موضوع را مورد کنکاش قرار دهد و مخاطب خود را در لایه های مختلف سینمای مستند پیدا می کند.
جاهدی: معتقدم سینمای مستند بهتر از سینمای داستانی است و توانسته در جذب مخاطب در عرصه بین المللی موفق تر از سینمای داستانی عمل کند.
در سینما حقیقت مردم بدون هیچ پیش داوری آثار را می بینند و اصلا عوامل را نمی شناسد و تنها فیلم را می بیند؛ ولی آنچه داوران علیه مستندمان در جشنواره سینما حقیقت گفتند این بود که اعلام کردند تبلیغ رسانه ای پشت این مستند است؛ در حالی که در طول جشنواره هیچ مصاحبه ای هیچ یک عوامل تولید مستند نداشتند.
نورانی پور: ناشناخته بودن عوامل این مستند تا جایی بود که گاهی رسانه ها عکس و اسامی عوامل را اشتباه می زدند و مسئله ای که در سینماحققت ایجاد شد، اشتباه رسانه ای بود که باید تصحیح می شد و امید دارم که تصحیح شود؛ ولی هنوز معتقدم « A157 » اصلا در سینماحقیقت دیده نشد.
جاهدی: موجی علیه این مستند ایجاد شد و متاسفانه باید بگوییم که در سینمای ایران داوران تحت تاثیر دوستی ها و روابط قرار دارند و ما نیز این مسئله را پذیرفتیم؛ در حالی که باید افراد متخصص تری داوری را بر عهده گرفتند.
« A157 » در جشنواره فیلم فجر پذیرفته شد؛ چرا که محمدرضا اصلانی، ضابط جلالی داور بودند و وقتی که اصلانی داور باشد، کسی نمی تواند از رابطه استفاده کند و این مستند هم زبان روز خاورمیانه بود؛ در حالی که در سینما حقیقت مستند به دلیل ضوابط دیده نشد.
« نسیم آنلاین »: بهروز نورانی پور در آینده باز هم به سراغ مستندهایی مانند « A157 » می رود؟نورانی پور: سینمای من با این موضوعات جلو می رود؛ شاید در آثار بعدی ام کمی چاشنی داستانی را اضافه می کنم ولی اصل داستان همین حوزه هایی از زندگی و انسان خواهد بود. آثار بعدی ام هم از دغدغه های انسان جنگ، انسان در بحران، انسان در شرایط، انسان در آرامش و انسان در سکون خواهد بود. البته کار بعدی ام چاشنی داستانی اش به مستند بودنش بیشتر است.
نورانی پور: خیلی وقت است که پروانه ساخت کار جدیدم صادر شده است، ولی به دلیل یک سری مشکلات هنوز زمان دقیق آغاز فیلمبرداری مشخص نیست؛ با این حال به زودی تولید این کار را آغاز خواهیم کرد.
در حوزه شهدای مدافع حرم جای کار بسیاری وجود دارد « نسیم آنلاین »: با وجود ساخت آثار زیادی درباره سوریه هنوز نتوانستیم آن طور که باید به مدافعان حرم بپردازیم، توضیحی در این زمینه دهید؟نورانی پور: هر کسی به وسع فکری و تفکری که دارد یک زاویه ای از جنگ را نشان می دهد و باید به این مسئله بپردازیم که ما درباره شهدای مدافع حرم چه زاویه ای را برای نشان دادن انتخاب کردیم که به نظرم جای کار زیادی در این زمینه باید انجام دهیم.
« نسیم آنلاین »: قرار هست در آینده به سراغ ساخت مستندی با موضوع شهدای مدافع حرم بروید؟نورانی پور: فعلا در حال مذاکره برای ساخت فیلم جدیدی مان هستیم و باید ببینیم که در آینده شرایط چطور خواهد شد.
« نسیم آنلاین »: یک مشکلی که درباره سینمای مستند وجود دارد، بحث تبلیغات است؛ ما در این زمینه خلاءهای جدی داریم و مستندسازان کمتر به این مقوله می پردازید. این مهم را قبول دارید؟نورانی پور: ما در شرایط سختی یک اثر مستند را تولید می کنیم و باید بپذیریم که با بودجه در نظر گرفته شده تا کجا می توان کار را به جلو برد؛ قطعا بحث تبلیغات هم شامل بودجه می شود.
متاسفانه سینمای مستند نسبت به سینمای داستانی بسیار مغفول مانده است و بودجه ای که برای سینمای مستند در نظر گرفته می شود، اصلا قابل مقایسه با سینمای داستانی نیست؛ تا جایی که در این پروژه در بسیاری از مسائل فنی محتاطانه حرکت می کردیم که بتوانیم با همان بودجه تمام کار را به اتمام برسانیم.
گفتگو: زهرا علی رمضانی
