عیار دیپلماسی دولت تدبیر و امید امروز محک جدی می‌خورد

گروه سیاسی «نسیم آنلاین»:: "نارندرا مودی" نخست وزیر هند امروز وارد ایران می‌شود. سفر "مودی" به ایران، اولین سفر نخست‌وزیر هند به کشورمان در دولت یازدهم است.

هرچند پیش از این در سال 91 "مان موهان سینگ" نخست‌وزیر سابق هند به منظور شرکت در نشست غیرمتعهدها به ایران آمده بود اما در عمل این سفر که به دلیل شرکت وی در یک نشست بین‌المللی بود شرایط مناسبی برای افزایش روابط ایران و هند ایجاد نکرد؛ از طرف دیگر آخرین سفر رئیس جمهور ایران به هندوستان نیز به سال 87 و سفر محمود احمدی‌نژاد به این کشور برمی‌گردد که در سفر منطقه‌ای وی به کشورهای هند، پاکستان و سریلانکا انجام شد.

روابط ایران و هند به بیش از 3000 سال پیش برمی‌گردد و حتی در کتیبه‌های هخامنشی نیز از هند نام برده شده است.

اما اکنون و در شرایطی هندی‌ها به دنبال تداوم این روابط تاریخی با ایران هستند که از یک طرف توافق هسته‌ای دولت یازدهم را به شکل جدی از شرق و حتی دیگر حوزه‌های دیپلماسی بازداشته است و از طرف دیگر تلاش دیپلماتهای ایرانی در پایداری تعاملات با کشورهای حاشیه خلیج فارس بدون فرجام بوده و در آخرین رویارویی، در اجلاس سازمان همکاری اسلامی در استانبول، روابط دولت تدبیر و امید با همسایگان جنوبی به سخت‌ترین شکل ممکن به چالش کشیده شد.

هندی‌ها که هم از این ماجرا آگاه هستند و هم می‌دانند که محمد اشرف غنی هم در راه تهران است و پس از "مودی" وارد ایران خواهد شد، با حضور پررنگ و فعال در این سفر تلاش می‌کنند هم از ظرفیت مسدود مانده ایران استفاده کنند و هم ترتیباتی را فراهم آوردند تا شاید خط انتقال انرژی میان ایران و هند که به رویایی برای کشورهای منطقه تبدیل شده است برقرار شود.

در این طرف میز اما حسن روحانی و وزیر دیپلماتش در آخرین سال زعامتشان قاعدتا برای بقای خودشان هم که شده باید فرصت طلب باشند و توسعه روابط خود را این بار در شرق و با همسایگان آسیایی امتحان کنند. همسایگانی با ظرفیت بازار چند میلیاردنفری و از میان آنها هند، همسایه‌ای مهم با تراز تجاری قابل توجه و ظرفیت اقتصادی بالا که اکنون جزء 7 اقتصاد بزرگ دنیاست، سال گذشته رشد 7 درصدی را پشت سرگذاشت و برای سال آینده نیز رشد 7.5 درصدی را پیش‌بینی می کند؛ کشوری با جمعیت 1.2 میلیاردی، نرخ بیکاری 6.5 درصدی و تورم 5 درصدی.

هند امروز مورد توجه شرق و غرب قرار گرفته و روابط گسترده‌ای با کشورهای دنیا از ژاپن تا اروپا و آمریکا دارد و این شرایط باعث شده است که در برخی از ایالات این کشور مانند ایالت "گجرات" که مودی از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ سروزیر آن بود با کمبود نیروی کار روبرو شوند.

هند که پس از ورود به حوزه بمب اتم به شدت تحت تحریم قرار گرفته بود از سال 2005 و پس از شکل گرفتن اقتصاد درون‌زا در این کشور توانست تحریم‌ها را بشکند و این موضوع تا جایی گسترش پیدا کرده که چند هفته قبل موافقت‌نامه‌ای میان دولت هند و ایالات متحده امضاء شد که عملا روابط آمریکا با این کشور را مانند یکی از اعضای ناتو شکل می‌دهد و حتی قرار است هواپیماهایی F16 و F18 آمریکا در این کشور تولید شود و البته این در شرایطی مانند همان روابطی است که هند با چین و روسیه نیز داراست.

هند همچنان یکی از بزرگترین مشتریان نفت ایران است اما علاوه بر نفت خام، نیاز این کشور به محصولات پتروشیمی و به خصوص کودشیمیایی هم می‌تواند دو کشور را بیشتر از گذشته به هم نزدیک کند.

از طرف دیگر هند امروز به دنبال فروش محصولات خود در آسیایی غربی و حتی اروپاست و لذا در صدد استفاده از مسیر ترانزیتی ایران به عنوان بهترین، سالم‌ترین و امن‌ترین مسیر موجود است.

همین نیاز های هند هم باعث شده تا مودی در سفر خود به ایران به دنبال امضاء قرار داد 1.7 میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران باشد؛ همچنین قرار است هندی‌ها برای دسترسی به مسیر حمل و نقل مطمئن ایران در سفر نخست وزیر خود به تهران قرارداد سرمایه‌گذاری در بندرچابهار و همچنین فاینانس خط آهن چابهار را هم امضا کنند.

علاوه بر این قرار است در جریان سفر نخست وزیر هند به ایران، رئیس جمهور افغانستان نیز در سفری چند ساعته وارد تهران شده و سران افغانستان، ایران و هند توافق‌نامه بندر ترانزیتی چابهار را که حلقه واسطی برای اتصال این سه کشور به یکدیگر خواهد بود را امضاء کنند و این اولین جلسه مشترک مقامات عالی سه کشور است که در تهران اتفاق خواهد افتاد.

این موافقت‌نامه می‌توان نقطه شروعی برای ایجاد خط ترانزیتی ایران با 8 کشور همسایه خود که دسترسی به دریایی آزاد ندارند باشد.

از سوی دیگر خط لوله گاز صلح یا خط IP که گاز ایران را به پاکستان و هند می‌رساند در شرایطی که هند و پاکستان نیاز بسیار زیادی به آن دارد از دیگر عوامل بسیار حیاتی میان دو طرف است و با وجود طرح‌های جایگزینی که برای پاکستان و هند توسط دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران طراحی شده این طرح برای هر دو طرف بدون جایگزین بوده و از نظر کارشناسان انرژی هیچ‌ کدام از این طرح‌ها نمی‌تواند از ارزش طرح خط لوله صلح کم کند.

در این شرایط نزدیکی هرچه بیشتر ایران به ایران و هند باعث می‌شود که نه تنها از ایجاد درگیری میان دو طرف جلوگیری شود بلکه می‌تواند ایران را به عنوان میانجی دو طرف برای حل و فصل این اختلافات هند و پاکستان معرفی کند.

آخرین مساله هم اینکه هندی‌ها قریب به 6 میلیارد دلار از پولهای نفتی ایران را نیز در دوران تحریم بلوکه کرده‌اند و امروز در یوم الحساب بازپرداخت آنها باید به گونه‌ای توجیه شود که بدون ترس از آمریکا بدهی خود را در اسرع وقت بپردازد.

مع الوصف حسن روحانی و تیم اقتصادی و دیپلماتیک او امروز شاید مهمترین و بزرگترین فرصت خود برای تثبیت یک خط مستقیم اقتصادی و قطعا تحریم شکن را تجربه می‌کند؛و احتمالا می‌دانند که اگر این فرصت را از دست بدهند شاید دیگر مهلت جبران باقی نباشد، برهمین اساس باید منتظر بود و دید که آیا دولتمردان کابینه یازدهم از این فرصت شرقی استفاده خواهند کرد و یا همچنان منتظر آمریکا و اروپا خواهند ماند.