"بهجت انقلاب"، عارفی را نشان می‌دهد که سکولار نیست

گروه فرهنگی خبرگزاری «نسیم»- حسین فرقدان که لوح افتخار پنجمین جشنواره مردمی فیلم عمار را برای اولین ساخته خود، "بهجت انقلاب" دریافت کرده بود به گفتگو با خبرنگار "نسیم" پرداخت و از دغدغه های خود در این کار گفت که چقدر سوژه ها و حرف های نگفته برای به تصویر کشیدن آنها وجود دارد و رسانه ها و فعالین این عرصه به آن نپرداخته اند. وی گفت که سعی کرده ام بعد دیگری از شخصیت آیت الله بهجت را برای مخاطب بازگو کنم و بیننده را با زوایای کمتر گفته این عالم ربانی بیشتر آشنا کنم.

نسیم: چون این کار اول شما در مستندسازی محسوب می شود، می خواستم دغدغه ورود شما را به این عرصه بدانم. چه انگیزه ای باعث شده که شما کار رسانه را برای اهداف خود انتخاب کنید؟

فرقدان: حقیقت امر احساس می کنم که حرف نگفته زیاد داریم و عادتی که من دارم همیشه و هرجا که سوژه خاصی را که جا برای کار کردن دارد، می بینم ، سریع آنرا برای خود یادداشت می کنم. و می خواهم به شما بگویم که سوژه های فراوانی برای کار کردن در این عرصه وجود دارد که شاید بعضی از آنها را می بایستی سال ها قبل به آنها پراداخته می شد و کسی تا حالا به آنها توجهی نداشته است و افراد زیادی هستند که با سوالات بی شماری روبرو می شوند و جوابی برای آنها پیدا نمی کنند مگر با مراجعه به کتاب ها و گوش دادن سخنرانی، که می شد آن سوژه ها و جواب آن سوالات را از طریق رسانه و مستند یا فیلم، به آنها پاسخ داد. و در اینجا رسالتی که برای امثال منی که به این عرصه گرایش دارم وجود دارد، این است که یک حلقه وصلی باشیم بین آن اندیشه های ناب اسلامی و انقلابی و آن منابع غنی و مردم عادی که خواهان این اندیشه ها هستند و آن عده از جوانانی که گوش دادن به سخنرانی ها خسته شده و به یک شیوه نو انتقال پیام نیاز دارد. و خب جای افسوس دارد که ما نتوانیم این همه ناگفته و منابع غنی را لااقل به صورت مستند که به نحوی در برخی جاها هزینه تولید کمتری نسبت به فیلم داستانی دارد، تهیه و انتشار دهیم.

آیت الله بهجت، مصداق جدایی دین از سیاست نبود

نسیم: چه شد که از بین این همه سوژه برای کار، شما سراغ شخصیت آیت الله بهجت رفتید و از آن طرف، هر وقت نام این بزرگوار می‌ آید، ناخودآگاه آدم به یاد بعد اخلاقی عرفانی ایشان می‌ افتد و شما از این بعد شخصی ایشان گذشته و جهت کار را بر روی بعد شخصیت سیاسی ایشان گذاشته اید.

فرقدان: خب حرف های نگفته ای که من روی آن تاکید داشتم، یکی از آن موارد، ناگفته های شخصیتی این عالم است که در بین مردم کوچه و بازار این مورد جا افتاده که این مرجع تقلید بزرگوار، ارتباط خاصی با سیاست، ولایت فقیه، جامعه و مردم نداشته و فقط به کارهای اخلاقی و عرفانی خود مشغول بوده است و گویی مصداقی شده بودند برای عبارت جدایی دین از سیاست که به ایشان اطلاق می کردند؛ در صورتی که به هیچ وجه چنین نبودند.

نسیم: خب شاید مردم عادی هم خیلی به اصطلاح گناهی نداشته باشند ، چون هر صحبت، کتاب، فیلم و یا مطلبی در رسانه ها از این عالم بزرگوار منتشر می شد، درباره بعد معنوی و عرفانی ایشان بوده است و به جنبه های دیگر زندگی ایشان خیلی پرداخته نشده و یا حداقل برای عامه این طور تفسیر شده است.

فرقدان: البته در کتاب های فراوانی به ابعاد مختلف این علام ربانی اشاره شده است و خب آن حلقه وصلی که خدمتتان عرض کردم، اینجا خود را نشان می دهد که شما بیایید و بتوانید به درستی این موارد را به تصویر بکشید.

وسواس شدیدی داشتم که شان و جایگاه ایشان حفظ شود

فرقدان: بیشترین مشکلی که در تولید این کار گروه متحمل شد، بحث پژوهش و تحقیقات کار بود، به عنوان مثال تمام جلسات خارج فقه مبحث جهاد آقای بهجت را که حدود 200 جلسه بود، به شخصه همه را گوش دادم تا آن موردی را که مد نظر بود، استخراج کنیم و آن چیزی که بیش از همه در واقع وقت‌گیر بود، یکی تحقیق کار بود و در نهایت چینش این مطالب در کنار هم به نحوی که روایت داستانی خوبی برای بیننده داشته باشد، خاطرم هست که گاها یک روز تمام وقت سپری می شد و من فقط از آن همه مطالب، تنها یک جمله استخراج کرده بودم که برای کار مفید بود. از طرف دیگر به خاطر حفظ شان و جایگاه والایی که که آیت الله بهجت داشتند، وسواس شدیدی در کار وجود داشت تا خدای نکرده این کار ما به جای تبلیغ، گاها سوء تبلیغ نشود.

نسیم: فکر کنم پیدا کردن و هماهنگی شاگردان آقای بهجت نیز وقت زیادی از شما گرفته است.

فرقدان: بله، همین طور است. البته دفتر ایشان در قم کمک زیادی به ما کردند و اکثر شماره ها و هماهنگی ها را از طریق دفتر ایشان انجام می دادیم و بعضا حین مصاحبه با برخی شاگردان، خود آنها نیز افرادی را برای مصاحبه به ما پیشنهاد می دادند که خیلی از هماهنگی مصاحبه ها بدین گونه رقم خورد. برخی شخصیت ها نیز کتاب هایی درباره آقای بهجت نوشته بودند که با تایید دفتر ایشان، به سراغ این افراد می رفتیم. گاها برخی افراد هم به دلایل شخصی راضی به مصاحبه با ما نمی شدند و اصرارهای ما نیز بی جواب می ماند. البته این را هم بگویم که در ابتدا دفتر ایشان برای ارتباط و هماهنگی برای ساخت، به خاطر نداشتن رزومه سخت گیری ها و وسواس زیادی به خرج دادند.

سعی کردم از کلیشه‌های رایج به شدت دوری کنم

فرقدان: البته من سعی کردم این کشش و پیرنگ را در زندگی شخصی آقای بهجت، از بدو تولد ایشان، رفتن وی به نجف، برگشتن به ایران، آشنایی ایشان با حضرت امام، مواضع ایشان قبل از انقلاب و بعد از آن و اتفاقاتی که در این بین می افتد و من سعی کردم این خط داستانی را در این موارد نشان دهم. و البته همه این موارد و نوع روایت داستان، همه به سلیقه کارگردان برمی گردد که در این مورد، من بعد از مشورت به این نتیجه رسیدم که از این قالب مستندسازی برای سوژه و طرح خود استفاده کنم. البته تمام سعی من بر این بوده که از کلیشه های رایج که در رابطه با این موضوع ها مطرح می شود، دوری کنم. متاسفانه روح حاکم بر اغلب آثاری که با موضوع دینی و شخصیت های مذهبی ساخته می شود، منتهی به یک سری کلیشه های رایج و معمول می شوند که درنتیجه آن مخاطب به اصطلاح پس می زند و راغب به ادامه کار نمی شود که تا آنجا که ممکن بود سعی کردیم از این کلیشه های رایج دوری کنیم و چهره ای واقعی از سوژه مورد نظرمان نشان دهیم.

نسیم: برای اکران مستند برنامه خاصی پیش رو دارید؟

فرقدان: یک سری رایزنی ها با مسئولین شبکه افق انجام دادیم و منتظر جواب نهایی آنها هستیم، درضمن برای اکران های دانشگاهی نیز، فکرهایی کرده ایم که باید با یک برنامه ریزی مناسب این کار صورت گیرد.

گفتگو: مصطفی پورکیانی